 |
شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حاکم بسیار نابه‌سامان، دستخوش امواج توفانی و سهمگین و گاه به نظر میرسد مستعد و در آستانه‌ی تغییرات ساختاری است. بر بستر نارضایتی عمیق و گسترده‌ی عمومی و فساد نظام‌مند، فقط با اعمال فشار و سرکوب استمرار شیوه‌های تاکنونی امکان‌پذیر است.
|
 |
اگر ایده «کنترل شورایی» در دوران انقلابی(۱۳۵۷) در مرحله جنینی بود، طی دهه گذشته در جنبش کارگری ایران این ایده بالغ شده است و با فرارفتنِ گاه گاه به قلمرو سوسیالیستیِ «اداره شورایی» از این توان برخوردار میشود که چشم‌انداز انقلابی شورایی را در خاورمیانه بگشاید.
|
 | کارگر قرارداد موقت و پیمانکاری که همیشه در نگرانی بیکارشدن است، نمیتواند اجرای طرح طبقه‌بندی را به عنوان یک مطالبه با قدرت پیگیری کند؛ نگاهی به کارگاه‌های فعال کشور نشان میدهد هرجا کارگران تشکل دارند و میتوانند بدون ترس و واهمه، سر میز مذاکره با کارفرما بنشینند، طبقه‌بندی بهتر اجرا شده و نتایج مطلوب‌تری هم داشته است. |
 | کارفرما به ازای همان یک قدمی که در آن اعتصاب عقب رفت، اکنون چند قدم جلوتر گذاشته و یک جنگ تمام‌عیارِ دیگر علیه راننده‌های اسنپ‌فود به راه انداخته که باعث شده زمزمه‌های نارضایتی و تهدید به فاز دوم اعتصابِ این راننده‌‌ها از الآن به گوش برسد.
|
 |
تا وقتی «تشکل» نباشد، خبری از حق و حقوق نیست و تا زمانی که «پیمانکاران» هستند، خبری از تشکل نیست؛ باید پیمانکاران را حذف کنند، به گسترش مناطق آزاد خاتمه دهند و اجازه دهند کارگران ماهر و متخصص این مناطق، قدرت چانه‌زنی داشته باشند و از تحرک طبقاتی عادلانه و درخور، بهره‌مند شوند.
|
 |
این ها می گویند باید به فعالیت برای افزایش سطح معیشت قناعت کرد و سیاست را به روشنفکران و سیاسی ها سپرد. این نظریه هر عنوان و هر پوششی که داشته باشد بدون شک به تداوم وضع موحود کمک می کند. باید راه درست مبارزه را آموخت.
|
 |
در حال حاضر حدود ۲۰۰ هزار پرستار در ایران مشغول به فعالیت هستند. ۱۳۵ هزار نفر از این افراد در وزارت بهداشت و مابقی در مراکز درمانی ناجا، تامین اجتماعی، بانک‌ها و شرکت‌های خصوصی فعالیت می‌کنند. حدود ۸۵ درصد از جمعیت پرستاران کشور را در حال حاضر زنان و مابقی را مردان تشکیل می‌دهند
|
 |
خروج از شمول قانون کار، به کارگران ضربات جبران‌ناپذیری وارد کرده است؛ کارفرما هیچ حقی برای کارگر قائل نیست و دولت هم به اصول حمایتی قانون اساسی از جمله اصل ۲۹ تمکین نمی‌کند؛ اینجا نقطه برخورد تمام قانونگریزی‌هاست. در بحران کرونا، نئولیبرالیسم و تعدیل ساختاری، خشن‌ترین چهره خود را به نمایش گذاشته است.
|
 |
نمایندگان مجلس به جای ارائه اعداد و ارقام ناکافی و به جای تلاش برای طرحی که هیچ نیازی به آن نیست، به عنوان ناظران بالادستیِ اجرای قانون، از دولت بخواهند که به الزامات قانونی دستمزد بدون هیچ کاستی و تنزلی عمل کند.
|
 |
مقوله‌ی «نیروی کار» در دستگاه مفهومی نظریه‌ی ارزش مارکس تعریفی دقیق و معین و نقشی کلیدی دارد. بر اساس تعریف این مقوله می‌توان نظریه‌ی ارزش مارکس را از «علم اقتصاد» یا گفتمان ایدئولوژیک بورژوایی و از همه‌ی دستگاه‌های مفهومیِ دیگری که پیش و پس از مارکس داعیه‌ی طرح نظریه‌ای برای ساز و کار تولید و بازتولید سرمایه‌دارانه را داشته‌اند و دارند، متمایز کرد.
|
 |
اجرایی شدن این آییننامه بدون تردید نمیتواند مشکل قراردادهای موقت در کارهای مستمر را حل کند اما کارگران با اهدافی دنبال تصویب این آییننامه رفتند. در طول سالیان گذشته، همواره یک اختلاف نظر جدی میان کارگران و کارفرمایان جود داشته است؛ اصل بر کدام است: دائمی بودن قراردادها یا غیردائمی بودن آنها؟!
|
 |
اعتصاب پیک‌موتوری‌های شبکه‌ی اسنپ را میشود اولین اعتصاب در بخش اقتصاد برخط در ایران قلمداد کرد اهمیت این پراتیک «نیروی کار برخط» در این است که نشان از بالاگرفتن تنش‌ها در این بخش اقتصادی و فروافتادن پرده‌های خوش‌نقش‌ونگار کار انعطاف‌پذیر و آزادانه دارد
|
 |
نرخ رسمی بیکاری در ایالات متحده در حال حاضر زیر ۶ درصد است، که تقریباً به آنچه اقتصاددانان وضعیت «اشتغال کامل» می نامند نزدیک است، اما نابرابری درآمد هیچ تغییری نکرده است. فراهم کردن مشاغل مزخرف برای همه، هیچ‌کدام از مشکلات اجتماعی که اکنون با آن روبرو هستیم را حل نمی کند.
|
 |
پس از شش ماه از گذشت فعالیت‌های شبکه همبستگی، نخستین خط تولید محصولات کارخانهی خودگردان ویومی راه‌اندازی شد. کمیته همبستگی تصمیم بر این گرفت که محصولات بهداشتی و شوینده طبیعی و اکولوژیک از جمله صابون‌های گیاهی تولید کند.
|
 |
پس از کودتای 28 مرداد 1332 فصل دیگری از سرکوب گسترده‌ی تشکلهای کارگری در ایران آغاز شد. اتحادیه‌های کارگران صنایع و صنف‌های مختلف که در دوره‌ی مابین سالهای 1320 تا 1332 در شرایطی نیمه – دمکراتیک به‌گستردگی شکل گرفته بودند به‌دست حکومت کودتا متلاشی شدند و رهبران و فعالان کارگری اعدام یا روانه‌ی زندان‌ها شدند.
|
 |
در شرایط موجود و متأثر از آزمندی و لگام گسیختگی سرمایه‌داری نولیبرال، کارگران نسل جوان با بهره‌گیری از فناوری و امکانات مدرن و یافتن راه‌ها و شیوه‌های نو در سازماندهی تشکلهای مستقل یا ایجاد اشکال نوین تشکل‌ها, عرصه‌ای نو در همبستگی و سازمان‌یافتگی و تلاش برای رسیدن به شرایط و وضعیت بهتر را به نمایش بگذارند
|
 |
پیوستن به اتحادیه را همیشه بخشی از حق آزادی معاشرت شمرده‌اند. کارکنان می‌گویند که حق تشکیل اتحادیه دارند؛ کارفرماها با این نظر مخالف‌اند. اما حتی وقتی که کارفرماها حق تشکیل اتحادیه را به رسمیت می‌شناسند، با تمام قوا می‌کوشند موانعی بر سرِ راه کارکنان قرار دهند. آنها همچنین می‌کوشند تا اتحادیه‌ها را از بودجه‌ی لازم برای فعالیت محروم کنند.
|
 | با عقب‌نشینی تشکل‌ها در برابر سرکوب، آنها از اوایل دهه ۹۰ برای سازماندهی غیرمتمرکز معلمان وارد دنیای مجازی شدند و با نقد مقوله‌های مختلفِ این جنبش و فراخوان‌های مستقل، به‌تدریج نگرش خود را وارد کانون‌های صنفی معلمان و حتی شورای هماهنگ‌کننده آنها نمودند. دنبال کردن نقد آنها در اینترنت مؤید آن است که پراتیک در جنبش معلمان با کارگران آگاهی مواجه است که -- |
 |
حق اقدام جمعی در برخی از کشورهای اروپایی، از جمله بلژیک ، ایتالیا و فرانسه – یک حق فردی در نظر گرفته شده، در حالی که در برخی دیگر یعنی آلمان، یونان، لهستان، جمهوری چک، اسلواکی و سوئد، «حق اقدام جمعی» در زیر مجموعه حقوق اتحادیه‌ها تعریف شده است
|
 |
از خلال متن حاضر درمی‌یابیم که «دیسک» (کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری انقلابی ترکیه) چگونه از سازمانی انقلابی و تأثیرگذار در اواخر دههی 1970، امروزه تبدیل به دنباله‌روی سیاستهای کارگری اتحادیه‌ی اروپا شده است، در حالی که با بیش از 112 هزار عضو در قالب 20 سندیکای متفاوت، سومین کنفدراسیون عظیم اتحادیه‌های کارگری ترکیه است.
|
 | «دریک کارگاه قالی‌بافی درکرمان، صاحب کارگاه قالی زیبایی را که بافنده‌ی پنجساله‌ای بافته بود به ناظری نشان داد. ناظر از مزد دریافتی بافنده پرسید ووقتی فهمید که مزد ناچیزی به او پرداخت میشود، پرسید: آیا برای او امکان دارد که با این مزد اندک زندگی کند؟ «البته که نه» و صاحب کارگاه ادامه داد، ولی این دختر، بچه‌ی یتیمی بیش نیست»
|
 |
درنهایت چاره‌ای جز ایجاد و برپایی تشکلهای مستقل و به کمک این ابزار طبقاتی، رهایی از وضعیت موجود نیست. کارگران تمامی بخش‌ها باید آگاه باشند که هر آنچه در قانون نهی و غیر قانونی شناخته نشده، قانونی است، می‌توان به آن همت گماشت و این حق را ستاند. ایجاد سندیکا و اتحادیه‌های کارگری در هیچ یک از قوانین جاری معتبر ایران امروز نفی نشده و خلاف قانون شناخته نشده است
|
 |
اگر رژیم اسلامی در گذشته برای کنترل جامعه به شکل مؤثری میتوانست از تمامی دستگاه‌های ایدئولوژیک، اقتصادی، و سرکوب خود استفاده کند، امروز به‌خوبی میداند که تنها راه بقای‌اش به‌کار‌گیری هرچه بیشترِ دستگاه سرکوب و ایجاد رعب و وحشت، زندان‌ها، اعدام‌ها، شلاق‌زدن، و «اعترافات» تلویزیونی است.
|
 |
دفاع از دستمزد عادلانه، حق تشکل‌یابی و عضویت در تشکلهای آزاد و نفی تشکلهای دولت‌ساخته، نفی خصوصی‌سازی آموزش عمومی و تأکید بر آموزش رایگان و تلاش برای احقاق حقوق کودکان بازمانده از تحصیل، برخورداری از بیمه درمانی و تکمیلیِ مناسب و کارآمد، اعتراض به احکام قضایی و فضای امنیتی، همان نقطه‌ای است که خواسته‌ها و مطالبات معلمان را با سایر اقشار جامعه به‌خصوص کارگران پیوند می‌زند. |
 |
به‌غلط گفته میشود که کارگران معترض در اینجا و آنجا فقط مطالبه‌ی نان و دستمزد دارند. آنها امروز فهمیده‌اند که مطالبه‌ی نان و دستمزد در گرو مطالبه‌ی مشارکت و نظارت دموکراتیک در مهم‌ترین عرصه‌های حیات اجتماعی و از جمله «سیاست‌گذاری» و «اداره»ی محیط‌های کار است. به همین دلیل با خصوصی‌سازی مخالفت می‌کنند. تقلیل مطالبات آنان به نان، خطای بزرگی است.
|
 |
آن چه که باید ذکر شود، این است که چرا این بخش خاص از بازار کار، بخشی زنانه است. شاید برای جمعبندی خوب باشد که به هلما لوتز استناد کنم که مراقبت و خدمات خانگی به‌عنوان کار، را «تنها یک بازار نیروی کار دیگر» به شمار نمی‌آورد؛ به زعم او این کار، فقط یک کار نیست، بلکه نوعی «فعالیت اصلی و اساسی در تعریف و بازتولید ساختار جنسیتی» است.
|
 |
«رسانه هیولاست، آنجا که کابوس شبانه‌ی قدرتمندان میشود و آن هنگام که رؤیاهای شیرین‌شان را به زهری تلخ تبدیل میکند. رسانه هیولایی قاطع است، ضروری است، مطلقاً ضروری. فرقی ندارد جنگ باشد یا بحرانی در میانه‌ی زندگی، یقه میگیرد؛ سفت و سخت و بی‌رحمانه. رسانه هیولایی مهربان است، آن‌هنگام که فریاد بی‌صدایان میشود و در همهمه‌‌ی فراموشی‌ها، رنج‌های فراموش‌شدگان را فریاد می‌زند.
|
|
|
ناامید از دریافت مزد و حقوق طی روندی عادی یا در پی شکایت های اداری، مزد و حقوقی که در دو دههی گذشته پرداخت آن، به دلیل نابسامانی‌های تحمیل شده و سوءمدیریت، با دستاویز “سود ده نبودن روند تولید” به کرات تاخیرهای چند ماهه داشته و هم اکنون نیز برای چندین و چندمین بار به مدت چهار ماه پرداخت نشده به خیابان امده اند!
|
 |
اگر دوران بلوغ کانون‌ها در نیمهی دوم دههی نود به ترک‌هایی بزرگ در دیوار ایدئولوژی‌های بالا منجر شد، علت را باید در مقطعی جست‌وجو کرد که هزینه‌دادنِ فعالان معلمان، اعم از اخراج و تبعید و زندان، عمومی شد و آنها که ماندند و هزینه دادند، یا آنها که رفتند و افسانه شدند، هر دو، توجه اقشار دیگر کارگری و نیز نیروی چپ را جلب کردند.
|
 |
علاوه بر حق شهروندیِ درمان رایگان که متعلق به همه مردم ایران است، قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، درمان رایگان کارگران را یک ضرورت میداند و صفر تا صد آن را برعهده سازمان تامین اجتماعی محول میکند. با این وجود امروز که کارگران درگیر غول مهیب و هولناک کرونا هستند، اگر سرپا باشند و بتوانند با پای خودشان به بیمارستان مراجعه کنند، باید هزینه تست را آزاد و از جیب خالی خود بپردازند؛ |
 |
موقتی‌کاران، که تعداد آنها در دهه‌های اخیر بسیار افزایش یافته است، به‌رغم اینکه در پایین‌ترین پله قرار دارند، با وجود فروش نیروی کارشان در ازای دستمزد و در بیشتر مواقع زندگی بخور و نمیر دارند، بدون دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و یا دیگر مزایا، به‌لحاظ ایدئولوژیکی به‌مثابه بخشی از خرده‌بورژوازی ساخته شده‌اند -نوعی «پریکاریا-بورژوا»
|
 |
روند تدریجی بی‌حقوق‌سازی، کار را به جایی رسانده است که امروزه بخش عمده‌ی کارگران شاغل در کشور، حداقل‌بگیر و البته دارای قرارداد موقت هستند؛ یعنی کارگرانی که به‌ناگزیر باید با حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار، روزگار بگذرانند. برای این کارگران هیچ‌کدام از مزایای مزدیِ عرفی کارگاه‌ها از جمله مزایای طبقه‌بندی مشاغل، حق‌السعی یا پاداش و حتی اضافه‌کاری و حق مأموریت لحاظ نمی‌شود؛ |
 |
کارگران بسیاری هستند که علیرغم فرزند داشتن، حق اولاد به آنها تعلق نمی‌گیرد. شرط داشتنِ ۷۲۰ روز سابقه بیمه پردازی به معنای آن است که کارگر بیمه‌شده‌ی صاحب فرزند تا نزدیک به دو سال بعد از بیمه شدن، حق اولاد نخواهد گرفت. یعنی کارگری که وارد یک کارگاه میشود، در تمام دوره آزمایشی حق اولاد را نمی‌گیرد و بعد از آن نیز باید نزدیک به دو سال صبر کند تا بتواند به ازای هر فرزند، مبلغی ناچیز را تحت عنوان حق اولاد بگیرد؛
|
 | متعاقب تصویب حداقل دستمزدِ ۱۳۹۹ بالغ بر شش هزار نفر از کارگران و فعالان اجتماعی در ایران طی بیانیه‌ای خواستار الغای مصوبه‌ی مزد و تجدید مذاکرات، این‌بار «با در نظر داشتن رقم ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومانیِ سبد معاش» شدند. امضاکنندگان با استناد به اصل سه‌جانبه‌گرایی و بند یکم و دوم ماده‌ی ۴۱ قانون کار، خروجی جلسه‌ی «دوجانبه»ی شورای عالی کار را «فاقد وجاهت قانونی» برشمردند. آنها همچنین خواهان آن بودند که ساختار شورای عالی کار «اصلاح» شود و جایگاه نمایندگان کارگری در آن ارتقا یابد.[
|
 |
یک قرن از یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین تجارب مبارزات کارگری جهان با بالاترین سطحِ خواسته‌ها، یعنی «کنترل کارگری» میگذرد. یک‌صد سال پیش در ماه آوریل ۱۹۲۰ کارگران فلزکارِ شهر تورین، مقر کارخانجات شرکت اتوموبیل سازی فیات برای حفظِ ‹شورای کارخانه› دست به اعتصاب زدند. موج اعتصابات به‌سرعت سراسر منطقه‌ی شمال ایتالیا و صنعتی‌ترین منطقه‌ی کشور را فراگرفت.
|
 | شکل دادن به آرایش قوایی که بتواند از حق کارگر دفاع کند نه با امید بستن به سال های متوالی مشاجرات بی حاصل بر سر بندهای قانون کار در دادگاههای ما، و نه با حمایت از نیروهایی که خود سازندگان سرکوب مزدی و تبلور بی قدرتی آحاد طبقه ما بوده اند، که مستلزم افزایش تلاش برای تشکل یابی اردوی بزرگ دهها میلیونی کار و زحمت کشور است. در میان صف امضاءکنندگان نامه اعتراض به مصوبه ناعادلانه مزد سال ۹۹ از همه آنان که به طبقه ما دلبستگی دارند؛ رنج ها و مرارت های ما دغدغه فکری شان است؛ تلاش می کنند و کنشگرند، برادرانه و رفیقانه می خواهیم که در این دوره پرخطر و مشحون از خوف و فلاکت، به استقلال طبقاتی کارگران وفادار بمانند و به طبقه خودشان در متحد، متشکل و نیرومندتر شدن یاری رسانند. |
 | «انقلاب کارگری» از همان آغاز به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای مبهم بوده است، زیرا می‌توان از آن دو طرح متمایز از هم را استنتاج کرد که در عمل نیز هر دو دیده شده است. در یک طرح کارگران انقلاب رهایی‌بخش خود را به انجام می‌رسانند، در طرح دیگر، از کارگران همچون وسیله‌ای برای انقلاب بهره میگیرند.
|
 |
محل کار کارگران جهان، قبل از جهان‌گیرشدن ویروس کرونا (کووید -19) نیز، همیشه مرگبار بوده است. گزارش‌های سازمان جهانی کار نشان میدهد، هر روز بیش از شش هزار کارگر درمحیط‌های کاری غیربهداشتی و غیرایمنی در سطح جهان جان خود را ازدست می‌دهند. |
 |
همزمان با گسترش اعتصابها در نیمهی مهر 1357، کارگران چند کارخانهی نساجی با خواست‌‌های رفاهی اعتصاب کردند، مانند چیت ری، اطلس بافت، ممتاز، چیتسازی ری و مهمل کاشان. آنگاه حدود 15 کارخانهی دیگر در تهران، اصفهان و یزد به اعتصابیان پیوستند
|
 | از زمان احمدی‌نژاد تاکنون دولت‌ها همواره کوشیده‌اند در رفع این بحران به‌جای توجه به کیفیت آموزش و جذب دانشجو معلمان و قدرتمند نمودن آنها، صرفه‌جویی اقتصادی، کاهش تصدی‌گری و عقب‌نشینی از مسئولیت‌های اجتماعی دولت را در اولویت و دستور کار خود قرار دهند.
|
 |
قانون واقعی است اما درعین‌حال برساخته‌ی تخیل ما نیز هست. مانند همه‌ی نهادهای اجتماعی بنیادین، قانون سایه‌ای از جنس باور عمومی بر زمین می‌اندازد که ممکن است در نهایت مهم‌تر، و البته دشواریاب‌تر، از مقامات، مقررات و مجازات‌هایی باشد که به‌طور معمول به آن ربط میدهیم.
|
 |
به قول میک‌سینزوود فشار تعیینکنندهای که شیوهی تولید در شکلگیری طبقات اعمال میکند، نمیتواند به سادگی و بدون رجوع به چیزی مشابه تجربهی مشترک – تجربهی زند‌ه‌ای از مناسبات تولیدی، تقسیماتِ میان تولیدکنندگان و تصاحب‌‌کنندگان، و در عرصه‌‌ی عمل تجربهی مناقشات و مبارزات نهفته در مناسبات استثمار- نمایان شود.
|
 |
درهم‌تنیدگی مطالبات طبقه‌ی کارگر، معلولِ شرایطی است که در چند دههی اخیر بر کارگران تحمیل شده است. آنچه امروز می‌بینیم، مثلث درهم‌تنیده‌ی مطالبات صنفی کارگران است که در گذر دهه‌ها، هر سه ضلع آن (دستمزد، حقّ تشکل‌یابی و امنیت شغلی) تا اندازه‌ی بسیار زیادی، متزلزل شده است. در این نوشتار، تأثیر سطح نازل هر سه ضلع این مثلث در زیست طبقه‌ی کارگر و دلایل آن را بررسی می‌کنم.
|
 |
ادعای کارل مارکس مبنی بر اینکه طبقه‌ی کارگر از ظرفیت تغییر جهان برخوردار است، بی‌گمان مهم‌ترین سهم او در نظریه‌ی سوسیالیستی محسوب میشود. پیش از مارکس، کارگران در بهترین حالت به‌عنوان قربانیان نظام (موجود)، یا به‌طور متعارف، به‌عنوان مردمی فرومایه به شمار می‌رفتند که وجودشان تمدن بشر را تهدید می‌کرد.
|
|
