قتل های ناموسی

فریبا ثابت

« دخترم بهتر است که تو بمیری »

چهارشنبه 27 اکتبر طبق روال همیشگی ، مشغول سر زدن به سایت ها بودم که خبری در عصر نو توجه ام را جلب کرد.

« قتل یک دختر به دست پدرش در سردشت »

این دختر جوان که سروهش نام داشت به دست پدر کشته و جسدش در سد مهاباد پیداشد. به گفته یکی از بستگان این دختر جوان ، سروه که به جوانی از خانواده ای معمولی علاقه مند بوده به خاطر مخالفت خانواده ناچار به ازدواج با مرد دیگری می شود.

پدر سروه وی راهنگام پس گرفتن عکس و............از فرد مورد علاقه اش می بیند........................

خبر کوتاه وبدون تفسیر بود .

از قضا چند روزی بود که مشغول ترجمه مقا له ای درد آوردر باره قتل های ناموسی و داستان قتل هولناک زنان ودختران به دست مردان خانواده بودم . لحظه ای مبهوت ماندم و..........

کار روزانه شروع شده بود اما سروه ، حسینا، امینا، .... مرا رها نمی کردند . سروه ضربه ای کاری به کرختی من، ما ، زده بود و وجدان ما ن را به پرسش می کشید . این همه سکوت ، این همه بی تفاوتی؟!

تمام روز با خود کلنجار رفتم . شب به محض رسیدن به خانه باز به سراغ سایت ها رفتم . تنها همان خبر در یکی دو سایت . از آن همه سایت های رنگارنگ دیگر، حتی دریغ ازیک خبر خشک وخالی!

گویا هیج کس را ملالی نبود .این خبر وحشتناک هیچ کس را به واکنش وا نداشت . گویی همه ذهن ها در این راستا منجمد شده است و فرهنگ پدر سالاری همه را در تار وپود خود بلعیده است. دفاع از حق زندگی دخترک بی پناهی که به دست پدرش به نام دفاع از حیثیت و ناموس به قتل رسیده است شامل حقوق بشر، حق شهروندی، ............ نمی شود تا حتی روشنفکران ما دست به قلم برده و آن را محکوم کنند.

قزبانیان قتل های ناموسی ، زنان هستند . زنانی که طبق سنت و یا قانونا از حق برابر با مرد ،محروم و ملک شخصی مردان محسوب میشوند. زن تنها ، شئ است تحت سیطره مردان ، به ترتیب : پدر، پدر بزرگ ، برادر، وبا لاخره همسر . حق مرگ وزندگی دختر ، همسر ، مادر در دست این مردان جا به میشود. کوچکترین عصیان و نافرمانی گناهی نابخشودنی است . آنجا که قدرت مرد زیر سئوال می رود و حاکمیت او بر جسم وجان زن شکاف بر میدارد دیگر برای سرکوب زن واعمال قدرت مرد کاربرد هر شیوه ای مجاز است. سر بریدن ، خفه کردن ، سوزندان ودر یک کلام قتل به هر وسیله ای .......وهمه به نام ناموس شرف و آبرو . قتلی که در ایران قانون آن را قتل نمی شناسد و مشمول مجازات قصاص نمیشود.

قتل های ناموسی سالا نه جان صدها زن را در ایران می گیرد . عدم تمکین به ازدواج اجباری ، زنا ، رابطه خارج از ازدواج وحتی یک سو ظن ساده ، طلاق وازدواج مجدد از مواردی هستند که شامل این نوع قتل ها می شوند. قتل های ناموسی برای کنترل جنسیت زن است . این قتل ها نه فقط خشونت بی نهایت یک مرد به خواهر ، مادروهمسر خود است . خشونت یک جامعه پدر سالار به زنلن است .

«او از قبل می دانست که کشته خواهد شد . فرشته دو روز قبل به مرکز نگهداری بیماران روانی جایی که مادرش نگهداری می شود ،رفته بودو از آن ها خواسته بود که اجازه دهند تا آنجا بماند. اما آنها به او اجازه ندادند. فرشته باز گشته بود و ساکی از لباس هایش را به همسایه شان سپرده بود. دیر یا زود مرا می کشند . این ها را یادگار نگه دارید. دو روز بعد ،جسد او را در حالی که پدرش به اتهام رابطه نا مشروع سرش را از تن جدا کرده بود پیدا کردند. بعد از سال ها زندگی با مردی که 18 سال از خودش بزرگتر بود وبعد از اتهامی که پدرش به او وارد کرد،پزشکی قانونی اعلام کرد: فرشته نجاتی باکره بوده است.» 1

مهم ترین ویژگی این قتل ها این است که ازیک طرف کشته شدن این زنان هیچ گونه واکنش وثاثری ایحاد نمی کند (بسیاری زنان خود حامل و قربانی این فرهنگ پدرسالار هستند که خود مبارزه با پدیده را مشکل تر می کنند) و از طرف دیگر این قتل ها قانونی است وشامل مجازات چندانی نمیشود. قانون مجازات همسر خطا کار را مجاز می شماردواجازه قتل او را به مرد میدهد. در صورتی که پدر یا جد پدری فرزند خود را بکشد قصاص نمی شود وتنها به پرداخت دیه و تعزیر محکوم می شود.

در جامعه ای که زن شهر وند درجه دوم محسوب می شود وطبق قانون نه یک انسان کامل که نیمه است . در جامعه ای که نقش زن تنها زایش وپرورش فرزندان و جای او در خانه است ،هیچ حقی بر بدن خود ندارد وکوچکترین حرکت او کنترل می شود، باید تاوان سنگینی را برای آزادی خود بپردازد. خط قرمزی وجود دارد که نباید از آن عبور کند. زنی که خارج از عرف سنتی و دینی عمل می کند ومیخواهد روابط شخصی و نوع زندگی خود را تعیین کند، از خط قرمز عبور کرده است و برای اویک راه می ماند : مرگ ، برای برگرداندن آبرو و حثیت به خانواده . وحشتناک این که ، قاتل به کار خود مفتخر است، خود را پنهان نمی کند و آزاد می گردد چرا که مجازاتی در انتظار او نیست.

قتل های ناموسی نه تنها در ایران بلکه در کشورهایی که ساختاری شبیه ایران دارند و از نطر فرهنگ و سنت به ما نزدیک هستند نیز وجود دارد . افغانستان، ترکیه ، عراق، اردن، مصر،فلسطین، پاکستان، خلاصه در کشورهای اسلامی و برخی از کشورهای امریکای لاتین در زمره این کشورها هستند.

«دخترم ، بهتر است تو بمیری. گوش کن دخترم ، گوش کن،من دوست دارم که تو بمیری ، بهتر است که تو بمیری.» این صحنه در بیمارستانی در ساحل غربی رود اردن در فلسطین اتفاق می افتد. سعاد در حال مرگ است. چند روز پیش ،بعد از یک مشورت خانواده گی، پدر و مادر تصمیم به قتل اومی گیرند. شوهر خواهر سعاد وارد حیاط خانه می شود،پیتی بنزین بر سر او می ریزدو او را آتش می زند. تنی چند از افراد روستا بدن جزغاله شده او را به بیمارستان میبرند. در بیمارستان هم مورد بی مهری پرستاران قرار می گیرد.« در انظار همه من مجرم بودم. گویی من باید بجای تمام زنانی که حیثیت مردان را لکه دار کرده بودند تاوان بپردازم . آنها تنها مرا به این دلیل جا بجا می کردند که زخم هایم متعفن نشود و میکروب ایجاد نکندنه برای معالجه من. من را انجا نگه داشته بودند زیرا من باید آنجا بدون اینکه مسئله ای برای خانواده و اهالی روستا ایجاد بکنم ،می مردم.» با این ایده است که مادرش با شیشه ای پر ازسم به بالینش می آِید تا دخترش را قانع کند که خود را کشه واین جنایت را خود به پایان ببرد. با دخالت آخرین لحظه یک پزشک جوان ، سعاد به شانتاژ تن نمی دهد وملاقات خانواده ممنوع می گردد. چرااین همه خشونت به این دختر جوان روا می شد؟ عاشق همسایه بودن ، هم خوابگی با پسر همسایه در مزرعه ، پسر همسایه که به او قول ازدواج داده بود. سعاد حامله شده بود .پسر همسایه پس از شنیدن خبراو را رها می کند. آشکار شدن علایم حاملگی ،حکم قتل سعاد را صادر می کند. 2

و اما چه باید کرد؟

به چالش کشیدن نظام پدر سالاری ، شکستن سکوت و تابو ها :

در جامعه ما ، قتل های ناموسی از زمره تابوها است وتا سال های اخیر بندرت به این مسئله پرداخته شده است. به چالش کشیدن نظام پدر سالاری که عامل اصلی خشونت های وارده بر زنان و از جمله قتل های ناموسی است ، در وهله اول مستلزم شکستن سکوت است. باید مسئله قتل های ناموسی را از امری خصوصی به یک معضل عمومی و همگانی بدل کرده و برای از بین بردن آن مبارزه کرد. در این راه باید کمپینی به راه انداخت . این کمپین باید هدف خود را در وهله اول ،ا فشاگری هر چه وسیع تر قتل های ناموسی قرار دهد . این افشاگری ها با توجه موضع جمهوری اسلامی در مورد این قتل ها (قانونی بودن اغلب موارد و عدم مجازات مرتکبین این جنایت ) نباید تنهادر داخل ، محدود بماند بلکه بایددر سطح جهانی هم مطرح شود .این مسئله از طرف کشورهای دیگراز چند سال پیش در مجامع بین المللی مطرح وبا فعالیت مصرانه فعالین حقوق بشر ، ا ز جمله اسما جهانگیر به کمسیون حقوق بشر سازمان ملل برده شد . اسما جهانگیر وکیل پاکستانی و گزارشگر ویژه کمسیون حقوق بشر سازمان ملل ، در سال 1999 گزارش مفصل و تکان دهنده ای از قتل های ناموسی در کشورهای خاورمیانه ، آسیای جنوبی وبعضی از کشورهای امریکای لاتین را به سازمان ملل داد. در سال 2000 مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ای در باره ، از بین بردن قتل های ناموسی به تصویب رساند . این قطعنامه که به امضاء125 کشور رسید ، از کشورها می خواهد که از مجاری قانونی قتل های ناموسی را از بین ببرند. البته اغلب کشورهای مسلمان از جمله ایران به ان رای ندادند . اما در پاکستان از ان به بعد مجازات سنگین وحتی اعدام برای مرتکبین قتل های ناموسی در قانون در نظر گرفته شده است. در ترکیه مجازات حبس ابد برای مرتکبین این جنایت پیش بینی شده است. البته این قوانین باعث از بین رفتن قتل های ناموسی در این کشورهانشده است اما در زمینه مجازات ، پیش رفت های داشته است که خود حاصل مبارزات بی وقفه زنانی چون اسما جهانگیر وخواهرش می باشد که علیرغم فتوی مرگ ، سال ها است که برای این معضل اجتماعی نه تنها در پاکستان بلکه در سطح جهانی مبارزه می کنند. این تجربه به ما نشان میدهد که علنی کردن این معضل اجتماعی ومبارزه بی امان اهمیت بسزایی دراز بین بردن آن دارد. بی تردید این مبارزه در شرایط امروز ما کار آسانی نیست. استبداد سیاسی ، نا برابری نهادینه شده بین زن ومرد ، فقر اقتصادی و فرهنگی ، فرهنگ دیر پا وجان سخت مرد سالاری ، عدم توجه تاریخی به خصوص روشنفکران مرد به مسئله زنان ( البته سال های اخیر این توجه بیشتر شده) و به خصوص به قتل های ناموسی و.............. موانعی جدی هستند . اما به نطر من باراه اندازی کمپین ، می توان مبارزه ای جدی را به پیش برد . در این راه آگاه کردن باید همراه با حمایت جدی و فراهم کردن امکانات برای زنانی که در معرض خطر هستند همراه باشد . چرا که تنها ، بدون حمایت ، این زنان قادر به شکستن سکوت ودر نتیجه افشاگری واقعی نیستند.ا لبته در زمینه طرح مسئله وافشاگری ، د ر سال های اخیر در داخل به خصوص از طرف فعالین زن اقداماتی صورت گرفته است. کتاب« فاجعه خاموش قتل های ناموسی» نوشته خانم پروین بختیار نژاد در این راستا بسیار ارزشمند ومفید است . اما مسئله فاجعه بارتر از آن است که تنها در سطح بحث بماند. مسئله حق زندگی زنان است که نباید به هر بهانه ای گرفته شود. فردا دیر است. جان های پر پر شده رابه هیچ قیمتی نمی توان دوباره بدست آورد.

31 ـ 10 ـ 2010 فریبا ثابت

1ـ سایت بی پرده با تو

2ـ ترجمه بخشی از مقاله ساندرین ترینر خبرنگار ونویسنده فرانسوی در باره قتل های ناموسی