بهروز سورن: پیامدهای شکست کودتا در ترکیه

ارتش و نیروی نظامی ابزار حفظ حاکمیت طبقاتی است. بدین علت پدید آمده است , تا بدندان مسلح می شود و بخش بزرگی از بودجه عمومی را بدان تخصیص می دهند. بطور غالب کودتای نظامی نمی تواند دمکراسی, آزادی و حقوق بشر را برای همگان به ارمغان آورد, اساسا کودتای نظامی هم به دلیل نظامی بودنش و هم با توجه به تسلیحاتی که بعنوان ابزار به خدمت می گیرد زورگویی است. زور توسط اسلحه برای تحمیل یک نظم سیاسی حکومتی بدون حضور بلاواسطه شهروندان آن کشور برای دخالت در تعیین سرنوشت خود. حال این کودتا بر له یا علیه فرد متحجر و دیکتاتوری مانند اردوغان, که خود از کودتا گران بنام منطقه است, باشد. این کودتا تا این لحظات و بر اساس گزارشات منتشر شده صدها کشته و زخمی بر جای گذاشته است.

کودتای اخیر بخشی از ارتش کشور ترکیه به هر دلیلی نافرجام ماند و اردوغان و دیکتاتوری اش را آپ دیت کرد. از این نظر که بخش عمده آرزوهای دیرینه حکومتی اردوغان که بنابر شرایط داخلی و بین المللی نمی توانست بدانها جامه عمل بپوشاند اکنون و در گرد و خاک شرایط استثنایی پس از کودتا عملی خواهد کرد.

تصفیه ارتش و دستگیری های گسترده نظامیان مخالف و فرماندهان دخیل در کودتا و در سراسر کشور آغازگر این اقدامات است. تبلیغ خونخواهی وانتقام جویی و همچنین ترویج خشونت خیابانی نیز به موازات این اقدام در حال جاری شدن است. عکس گویای سرنوشتی دردناک برای سربازانی است که تحت اوامر فرماندهان ارتشی خود بوده اند.

کودتا گران در بیانیه اولیه خود دمکراسی و حقوق بشر را دستمایه اقدام نظامی خود نامیدند که نه این و نه آن را نمیتوان با زور و اسلحه ارتش هدیه آورد و طنز قضیه نیز همین بود. آینده نزدیک این را مشخص خواهد کرد که این واقعه آیا هشداری به اردوغان و حکومتش برای احترام به آزادی بیان و اندیشه و بویژه حقوق خلق کرد در ترکیه خواهد بود و یا هدیه ای آسمانی! جهت سرکوب هر چه بیشتر و ایجاد تنگناهای جدید و بیشتر برای مخالفان و منتقدان حکومتش و یا اهل قلم و اندیشه!!

شکست کودتا برای اردوغان یک موهبت بود. وی با حضور مجدد هوادارانش در صحنه خیابان و میدان ها, مشروعیت خود را نیز تبلیغ خواهد کرد و وزنه سنگین تری را از این پس در معادلات داخلی و بین المللی بدست خواهد گرفت. چنانچه تا کنون هراس از کودتا توسط ارتش و دستگاه قضائی مانع از تحمیل برخی از نیات سرکوبگرانه و دمکراسی ستیزانه و پلید وی بود اما با تصفیه گسترده فرماندهان ارتش و قضات دست بازتری در اقدامات آتی خود خواهد داشت.

سوال عمومی با توجه به چند و چون و روند اولیه کودتا این است که آیا این کودتا جدی بوده است؟

آیا سناریویی نوشته شده توسط حکومت اردوغان بوده است؟

آیا کودتاچیان بدنبال اعتقادات و تصورات ناسیونالیستی و آرمانخواهانه خود چنین اقدامی را انجام داده اند؟

آیا این کودتا خشم بخشی از سرمایه داری علیه بخشی دیگر بوده است؟

واقعیت این است که ترکیه کشور بزرگی هشتاد میلیونی است و با چند هزار سرباز و نفربر و تانک وهلی کوپتر نمیتوان به مناسبات آن مهار زد. نمیتوان با اشغال چند میدان و فرودگاه و بستن چند پل دیگر آنرا اشغال نظامی کرد. این اقدام از حمایت خارجی نیز برخوردار نبوده است و همه با ابهام به آن نگاه کرده اند.

در این میان و با اعلام برنامه کودتاچیان که اهداف خود را برای دمکراسی و حقوق بشر و بنوعی ماستمالی شدن سکولاریسم توسط سیاست های اسلام گرایانه اردوغان را منشا اقدام خود معرفی کرده بودند, نگاه جهانیان را نیز به زیر ضربه بودن سکولاریسم در ترکیه جلب کردند. این در حالی است که اردوغان تمام تلاش خود را برای اتصال این کودتا به رقیب مذهبی اش که در آمریکاست و خود را تبعیدی نامیده است, میکند.

این تلاش در جهت انحراف دادن به نگاه مردم جهان از سرنوشت سکولاریسم در ترکیه است. او کوشش میکند که این تحول سیاسی نابهنگام را در چارچوب اختلافات درونی مذهبی اسلامی نشان دهد حال آنکه فتح الله گولن این کودتا را محکوم کرده بود و حتی این اقدام را سناریویی نوشته شده توسط اردوغان ابعنوان شقی محتمل اذعان کرده است..

بنابر این داده ها بنظر می آمد که این کودتا قبل از ظهور شکست خورده بود. اما این کودتا در یک زمینه موفق بود و آنکه حکومت اردوغان را در کوتاه مدت در بحران عمیقتری فرو خواهد برد. آنچه مسلم است حکومت سرکوبگر اردوغان از فاز سرگیجه سیاسی بین المللی کنونی بیشترین بهره برداری برای تثبیت حاکمیت اش و پیشبرد اهداف پلید خود خواهد کرد.

حقیقت این است که مردم و خلق های ساکن کشورترکیه تنها مرجع تصمیم گیری و تعیین سرنوشت خود هستند که در محیطی امن, آزاد, همگانی و به اختیار نوع آنرا انتخاب و تعیین کنند. بنابر این باندهای حکومتی و مراکز ارتشی - نظامی هرگز قادر نخواهند بود که سعادت و نیکبختی را برای آنان به ارمغان آورند.