برای آزادی

کرونا سلامت روانی – اجتماعی ایرانیان را تهدید می‌کند

با گذشت بیش از سه ماه از شروع همه‌گیری بیماری کووید ۱۹در ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران نتایج یک طرح پژوهشی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد ابتلا به کووید ۱۹ در نیمی از بیماران بهبودیافته، عوارض روحی و روانی برجای گذاشته است. یک جامعه شناس نیز اعلام کرد تداوم شرایط ناشی از شیوع کرونا مخاطرات اجتماعی و ظهور اشکال جدیدی از آسیب‌های اجتماعی را به‌ همراه خواهد داشت.

خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت به نقل از حمید سوری، اپیدمیولوژیست و عضو کمیته مقابله با کرونا تهران بزرگ نوشت نزدیک به ۵۰ درصد از ۴ هزار بیمار مبتلا به ویروس کرونا که در یک ماه اخیر از مراکز درمانی تهران بزرگ ترخیص شده‌اند، به مشکلات روحی و روانی دچار‌ شده اند. به گفته حمید سوری نتایج طرح تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که این ۴ هزار بیمار را «بر اساس شاخص‌های سازمان جهانی بهداشت» مورد بررسی قرار داده، نشان می‌دهد گروه سنی ۴۰ تا ۵۰ سال و بیمارانی که مدت زمان بستری‌شدن آن‌ها در بیمارستان طولانی‌تر از بقیه بوده بیشتر در معرض مشکلات روانی قرار گرفته‌اند.

این پژوهش همچنین به شایع‌تر بودن این مسئله در بیماران مرد و بیمارانی که تحصیلات دیپلم و پایین‌تر داشته‌اند، اشاره کرده و حاکی از تراکم بیشتر بیماران کووید ۱۹ در شرق تهران و به تبع آن افزایش دچارشدن شهروندان ساکن این مناطق به مشکلات روانی‌ست. به همین صورت، میانگین ابتلا به بیماری‌های روانی در تهران نیز بالاتر از میانگین کشوری‌ اعلام شده است.

آسیب‌های روانی ناشی از ترس از مرگ و ازکارافتادگی
پیمان حسنی ابهریان، روانپزشک و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم شناختی آسیب‌های روانی همه‌گیری کرونا را ناشی از «استرس و ترس از مرگ» دانسته است. به گفته او بیماران مبتلا به ویروس کرونا، علاوه بر اضطراب ناشی از ترس از مرگ، با آسیب عملکردهای شناختی و روانشناختی نیز مواجه‌اند. به همین خاطر در ارزیابی درست خطر و میزان خطر مرگ یا کارافتادگی که متوجه آن‌هاست، دچار مشکل و «انحراف توجه» به سمت بیماری می‌شوند و به‌دلیل فشار و استرس، قدرت تصمیم‌گیری و حل مسئله را از دست می‌دهند.

ابهریان به صورت مستقیم به تاثیر نگرانی‌های اقتصادی بر روان بیماران اشاره نکرد اما گفت شرایط آسیب‌زای روانی با کاهش توان سیستم ایمنی بدن و در نتیجه بالارفتن خطر ابتلا به بیماری‌های جسمی رابطه تنگاتنگی دارند.

آثار روانی ناشی از همه‌گیری کرونا اما تنها به افراد مبتلا به کووید ۱۹ محدود نیست. یک جامعه شناس نسبت به مخاطرات اجتماعی تداوم شرایط ناشی از کرونا هشدار داده است.

شیوع کرونا و ظهور اشکال جدیدی از آسیب‌های اجتماعی
یعقوب موسوی، دانشیار جامعه شناسی دانشگاه الزهرا هم در مصاحبه با رسانه های داخلی نسبت به مواجه جامعه با «ظهور اشکال جدید آشکار و مزمن آسیب‌های اجتماعی از نوع سرقت و اعتیاد و خشونت و بزه و تجاوزات به حقوق فردی و مانند آن» هشدار داد و گفت: این مسائل به معضلات اقتصادی و فقر و محرومیت شکننده طبقات کم درآمد و فاقد تامین اجتماعی و نیز از کار افتادگان و مشاغل خرده‌پا افزوده شده‌اند.

موسوی گفت: «مشکلاتی که بروز آن‌ها ریشه در ساختار ناکارآمد جامعه ما در دهه های اخیر و وضعیت برخاسته از رکود اقتصادی بعد از تحریم دارند به دلیل تبعات شیوع کرونا تشدید شده‌اند» و اضافه کرد: «می توان پیش بینی کرد دامنه معضلات خانواده ها افزایش و ناهنجاری‌هایی از نوع ستیز گروهی و یا تنش در سطح گروه‌های اجتماعی افزایش می یابد. فقرا بیشتر فقیر و اقشار حاشیه نشین گسترده‌تر و اعتیاد و تبهکاری و هنجار شکنی افزایش می یابد. گزارش حجم دعاوی قطعا افزایش پیدا خواهد کرد و مقامات قضایی می توانند این مساله را گزارش کنند. دولت ناچار است راه حلی های بلند مدت و نیز کوتاه مدت از نوعی ضربتی و کارشناسی شده را به اجرا گذارد».

این جامعه‌شناس به انطباق دستگاه‌ها با شرایط روزمره و نیز روزمرگی سیاست‌ها و برنامه‌های نهادهای مسئول اشاره کرد و گفت: «ادامه شرایط کنونی دوران کرونا قطعا ما را با مخاطرات اجتماعی زیادی روبرو خواهد کرد که برخاسته از نوعی یاس و سرخوردگی و بلاتکلیفی در مردم به ویژه جامعه جوان کشور است، اما نهادهای متولی کاهش آسیب‌ها از جمله سازمان بهزیستی و یا نهادهایی چون آموزش و پرورش، وزارت کشور و مجموعه استانداران و فرمانداران، برنامه و خط مشی مشخص و پایداری را در دستور کار ندارند».

یکی از انواع آسیب‌های اجتماعی که شیوع ویروس کرونای جدید به تشدید آن در جهان و ایران منجر شده است، خشونت خانگی است.