 |
در ابتدا مفهوم پول همچون برساختی نظری به‌نظر می‌رسد: زیرا از آن‌جا که کالاها به‌مثابه‌ی ارزشْ هم‌ارز هستند، پس نتیجه می‌گیریم که هر کالا در رابطهای کمّی با همه‌ی کالاهای دیگر قرار می‌گیرد و نه در رابطهای کیفی. |
 | اقتصاد بایستی کاملا رک و پوست کنده باشد علم اقتصاد درباره‌ی این است که چگونه کار می‌کنیم، چه چیزی تولید می‌کنیم، آنچه تولید می‌کنیم چگونه توزیع میشود و سرانجام چگونه از آنچه تولید کرده‌ایم استفاده می‌کنیم. علم اقتصاد درباره‌ی این است که چه کسی چه کاری انجام می‌دهد، چه کسی چه چیزی به دست می‌آورد و با آن چه می‌کند» |
 |
«دیالکتیک در فهم مثبت آنچه هست، در آنِ واحد نفی و نابودی اجتناب‌ناپذیرِ آن را تشخیص می‌دهد؛ چراکه هر صورتبندی انکشاف‌یافته‌ی تاریخی را در حال حرکت و در وضعیتی سیال می‌نگرد و ازاین‌رو، به جنبه‌ی گذرای آن پی می‌برد؛ چراکه تحت تأثیر هیچ چیز نیست و ذاتاً نقاد و انقلابی است.»
|
 |
هرچه که ادعاها درباره خصوصی‌سازی باشد واقعیت این است که در ایران هم اجرای این سیاست تاریخی 30 ساله دارد و در این مدت، اطلاعات گرانقیمتی داریم که میتواند و باید در ارزیابی از این سیاست مورد استفاده قرار بگیرد.
|
 |
مهندسی مالی در حال جانشین شدن مهندسی صنعتی است. بیش از ۹۰ درصد درآمد شرکت‌های بزرگ آمریکایی برای بالا بردن ازرش اوراق بهادار کمپانی‌ها از طریق پرداخت بهره‌ی اوراق بهادار به سهام‌داران و بازخرید سهام اختصاص داده شده است. خیلی از کمپانی‌ها حتی برای خرید سهام خودشان قرض می‌گیرند |
 |
با تبدیل شدن فوتبال به صنعتی پرسود که گردش مالی عظیمی دارد، روابط آن با اقتصاد جهانی بسیار پیچیده و تنگاتنگ شده است. تجاری‌شدن فزایندهی فوتبال را نباید پدیده‌ای منفرد و مجزا دانست، بلکه این فرایند حاصل گسترش حاکمیت سیاستهای اقتصادی بازارگرا به ورزش و فوتبال بهویژه در اروپا بوده است.
|
 |
جهان در حال آغاز تغییری پارادایمیک در درک نقش و حدود قدرتهای محلی در شکل‌دهی به اقتصادهای محلی است. چیزی که زمانی شبیه به یک برنامه‌ی رادیکال حاشیه‌ای در دولت‌های محلی به نظر می‌رسید در حال تبدیل شدن به شیوه‌ای نوین برای چگونگی کنش‌های دولت‌های محلی در حوزه‌ی اقتصاد و در راستای مساوات‌طلبی بیشتر است.
|
 |
تحلیل مارکسیستی هرگز به اندازهٔ امروز موضوعیت و اهمیت نداشته است. آنهایی که فکر میکنند فنّاوری امروزه به مرحله‌ای رسیده است که دیگر با استفاده از ابزارهایی که مارکس در اختیار ما گذاشت (مانند نظریهٔ ارزش مبتنی بر کار اجتماعی)، قابل درک نیست، کاملاً در اشتباه‌اند.
|
 | وقتی پای مذاکرات جدی دستمزد و توافق بر سر اعداد و ارقام رسید، سبد و نرخ توافق شده بر سر آن، کنار گذاشته شد و دولتی‌ها مصرانه ایستادند و گفتند: به بیش از ۲۶ درصد افزایش رضایت نمی‌دهیم! این ایستادگی منجر به این شد که نمایندگان کارگری شورا، مصوبه مزدی ۹۹ را امضا نکنند و هنوز هم بر این باور هستند که مزد ۹۹، غیرقانونی است و باید ابطال شود. |
 |
زیرا کار کشاورزی کاری است که در آن آفرینش ارزش اضافی به‌لحاظ مادی قابل لمس به‌نظر می‌رسد، و صرف‌نظر از فرآیندهای گردش ــ فیزیوکرات‌ها از انگیزه‌های پُرشمار دیگری برخوردار بودند که ‹علت و زمینه‌ی› درک‌شان را توضیح می‌دهد. |
 |
سودِ «کارخانه‌دار»، یعنی سرمایه‌دار منفرد، همواره سود نسبی، همواره سودِ منتج از واگذاری، همواره مشتق از مازادِ قیمتِ کالا نسبت به ارزش واقعی‌اش و ناشی از فروشش به قیمتی بالاتر از ارزش آن است. بنابراین، اگر همه‌ی کالاها بنا بر ارزش‌شان فروخته می‌شدند، هیچ سودی وجود نمی‌داشت. |
 |
هدف از این یادداشت کوتاه، معرفی اثر مهم و برجسته‌ی مارکس، «نظریه‌هایی پیرامون ارزش اضافی»، و ارزیابی جایگاه آن در منظومه‌ی فکری او نیست، بلکه فقط اعلام خبر شروع ترجمه‌ی جلد اول آن و شیوهی ارائه‌ی این ترجمه است. توضیحات کوتاهی نیز که درباره‌ی این اثر به‌دنبال خواهند آمد، |
 |
فرهنگ کسب سود بدون کار و زحمت، بدون خلق ارزش، از راه کسب رانت و بهره و مزایای سرمایه‌ای ناشی از سهام به فرهنگ غالب بهویژه در میان طبقه‌ی متوسط تبدیل میشود و این امر حیات درازمدت اجتماعی را تهدید و تخریب می‌کند انبوه میلیونی مال‌باختگان بورس پتانسیل اعتراضی جدیدی به پتانسیل‌های موجود در جامعه خواهند افزود
|
 |
یکی از پی‌آمدهای پیشروی‌های تهاجمی دیدگاه نولیبرالی در چند دهه‌ی اخیر این بود که عدالت در پیشگاه ادراکات نه‌چندان روشنی از «کارآیی» اقتصادی قربانی شد. نه فقط در کشورهای پیرامونی فقر و نداری و نابرابری شدت گرفت بلکه، برخلاف ادعاهای نولیبرال‌ها، حتی در کشورهای از لحاظ اقتصادی پیشرفته نیز شاهد گسترش فقر و نابرابری بوده‌ایم.
|
 |
در آغاز واپسین دهه‌ی سده‌ی بیستم، حرکت رو به پیش جوامع پساسرمایه‌داری مسدود شده و مفاهیم سوسیالیسم که در نظریهی مارکسیستی پایه دارد، متعاقباً زیر سوال رفته است. آشوبِ حاصل هم فرصت و هم نیاز به بازبررسی نظریهی اقتصاد سوسیالیستی را ایجاد می‌کند.
|
 |
طراحی و اجرای سیاستهای اقتصادی تورم‌ستیزانه بدون تحقق دگرگونی‌های بنیادی در الگوی توزیع قدرت سیاسی اصولاً هیچ شانس موفقیتی برای مهار تورم مزمن در اقتصاد ایران نخواهند داشت. انقباض تقاضای کل و انبساط عرضه‌ی کل اقتصاد کلان و ازاین‌رو مهار امواج تورمی در اقتصاد ایران گرچه مستلزم طراحی و اجرای سیاستهای اقتصادی مناسب است اما چنین سیاست‌هایی نیز بستر سیاسی متناسبی را می‌طلبند.
|
 |
این روزها شاهد رشد ارزهای دیجیتال هستیم که تمام ویژگی‌ها و تناقضات پیش‌گفته را به حد اعلای خود می‌رساند و قطعا این هم پایان ماجرا نخواهد بود. تناقض مندرج در کالا از شکل بسیط هم‌ارز آن تا شکل ارزهای دیجیتال امروزی به شکل سرسام‌آوری در حال رشد و اوج‌گیری و در عین‌حال از شکلی به شکل دیگر در حال رفع و انحلال است. |
 |
من برآن سرم که اولا باید سامانه ارز نیمائی جمع شود و در ثانی، نهادهای نظارت گر هم باید اندکی بهتر عمل کنند و بعلاوه دولت فخیمه برای کاستن از شرایطی که به فرارسرمایه از ایران منجر می شود مساعدت کند. بهای دولتی دلار هم فقط و فقط از سوی دولت و برای واردات کالاهای اساسی که درداخل کمبود داریم و تنها برای رفع آن کمبود ونه بیشتر مورد استفاده قراربگیرد
|
 | کاربرد طرح‌های بازتولید، عموماً برای نشان دادن این است که چگونه شکل‌های اقتصادی ارزش (و نیز ارزش اضافی) بازتولید جامعه به‌سان سازمان تولید و مصرف انسانی ارزشهای مصرفی را مشروط می‌کند. کتاب دوم کاپیتال مسیری را برای بررسی نرخ سود به‌عنوان متغیر تعیین‌کننده انباشت و نیز بحران در مجلد سوم باز می‌کند.
|
 |
یک کالا، در نگاه نخست، چیزی بدیهی و پیش‌پاافتاده به‌نظر می‌رسد. چیزی یا شیئی است مانند میز، کتاب، هواپیما، تفنگ و غیره که به‌خودیِ‌خود سؤالی برنمی‌انگیزد. چیزی است مثل همه‌ی چیزهای دیگر که به‌عنوان محصولِ کار انسان همیشه وجود داشته و در حیات و زندگی روزمره‌ی انسان نقشی، کوچک یا بزرگ، ایفا کرده است. |
 |
پس از نزدیک به سه دهه کش‌وقوس رفتن با ایده‌ی حذف صفرها از پول ملی، سرانجام دولت و مجلس به توافق رسیدند که چهار صفر از پول ملی حذف شود. این که چرا دولت در این شرایط بحرانی تصمیم گرفت چنین برنامه‌ای را دوباره به جریان بیندازد برای من روشن نیست. تا به همین جا مدافعان این سیاست اندر فواید آن سخن گفته‌اند و این‌جا و آن‌جا هم مخالفان زبان به انتقاد گشوده‌اند. |
 |
در هنگام قرنطينه خانگي، چگونه مي توان يک دستگاه ورزشي پياده روي خانگي، وزنه برداري، چمن زن، صندلي براي دراز کشيدن، باربکيو يا خمير مجسمه سازي براي سرگرم کردن کودکان خريد؟ براي ميليون ها تن افرادي که در خانه محصور شده اند، پاسخي ٦ حرفي وجود دارد: «آمازون». اين نام در دوران شيوع جهاني ويروس کورونا، به رغم اخطارهاي مقامات ، مانند غول چراغ جادو ظاهر مي شود و شماره يک جهاني فروش آنلاين خواست هاي گوناگون مردم را برآورده مي سازد.
|
 |
یکی از ارکان مهم نظام سلامت نحوه‌ی تأمین مالی هزینه‌های سلامت است. منابع مالی سلامت عمدتاً از طریق منابع عمومی دولت، بیمه‌های اجتماعی، بیمه‌های خصوصی و پرداخت مستقیم افراد تأمین میشود. در ایران نیز شیوه‌های تأمین مالی، ترکیبی از همین چهار روش است. منابع دولتی و بیمه‌های اجتماعی را هزینه‌های عمومی سلامت و بیمه‌های خصوصی و پرداخت مستقیم افراد بخش خصوصی سلامت محسوب میشوند.
|
 | ویروس کرونا اقتصاد جهان را تهدید می‌کند. سیاستهای فاصله‌گیری اجتماعی، که برای مقابله با شیوع بیماری اهمیت مبرم دارد، باعث شده تا تقاضا در بخش‌هایی چون حمل‌ونقل، رستوران‌ها، هتل‌ها و سرگرمی‌های اجتماعی کاهش یابد و صنایع دیگر هم به‌سبب اختلال در زنجیره‌ی عرضه نمی‌توانند به کارشان ادامه بدهند. انتظار میرود لطمه‌ی مستقیم به تولید کوتاه‌مدت باشد، |
 |
اولین قاعده‌ی رکودهای سنتی این است: درباره‌ی رکود حرف نزنید. بی‌تردید، این توصیه دلیل و منطقی دارد؛ رکودهای اقتصادی نه تنها بر آمار و ارقام اقتصادی بلکه بر احساس مصرف‌کننده مبتنی هستند. حرف زدن از رکود مردم را نگران می‌کند و احتمال وقوع رکود را افزایش می‌دهد. اما رکود انواع دیگری هم دارد، رکودهایی که به اندازه‌ی کافی از آنها حرف نمی‌زنیم. قواعد این رکودها متفاوت است.
|
 |
درحالی که بازارهای سهام سقوط میکنند و ترس و واهمه پیرامون ویروس کرونا شدت می‌گیرد وقت آن رسیده است که اندکی درباره‌ی واکنش اقتصادی‌مان به آن بیندیشیم. لازم است سیاست‌پردازان و عموم مردم بین واکنش‌های منطقی و واکنش‌های ناشی از اپورتونیسم ایدلوژیک – برای نمونه درخواست کاهش مالیات و یا مقررات – تفکیک قائل بشوند.
|
 |
مارکس اصطلاح تولید کالایی ساده را به‌کار نبرده است. در آثار او یک‌بار در جلد سوم کتاب سرمایه این اصطلاح را مشاهده می‌کنیم، که درواقع به‌یک متن تقریبا دو صفحه‌ای تعلق دارد، که انگلس به متن اصلی اضافه کرده است. و بار دیگر در برگردان انگلیسی جلد دوم «نظریههای ارزش اضافی»؛ در این‌مورد، مراجعه به متن آلمانی نشان می‌دهد که ترجمه‌ی این اصطلاح با دقت انجام نگرفته است.
|
 |
آنارشیست‌ها واقعیتهای زندگی را نادیده نمی‌گیرند؛ واقعیت‌هایی از این دست که در یک لحظه‌ی خاص از زمان، فراوانی یک کالای خاص زیاد است و تمایل زیادی برای مصرف و یا استفاده از آن وجود دارد. در ضمن انکار هم نمی‌کنیم که افراد مختلف، منافع و سلیقه‌های مختلفی دارند. بااین‌حال، منظور از «عرضه و تقاضا» معمولاً این نیست.
|
 | آن دسته از کسانی که مدافع استفاده‌ی گسترده از بازارهای اقتصادی به‌عنوان پیش‌شرط شکلی دوام‌پذیر از سوسیالیسم هستند، عموماً با نقدی مواجهه میشوند که شاید بتوان آن را نقدی بنیادگرایانه نامید. این مخالفت بنیادگرایانه مدعی است که هر شکلی از بازار در تضاد با اصول سوسیالیستی است؛ از این نظر که سوسیالیسم، هرچند در سطح ظاهری مشخصاً با مالکیت خصوصیِ ابزار تولید و نظام سرمایهداری در تضاد است، |
 |
از زمان بحران ٢٠٠٧-٢٠٠٨ ، تلاش بانکهاي مرکزي کشورهاي غربي براي احياي اقتصاد مثل انبار کردن بشکه هاي باروت در يک کارخانه کبريت سازي است. به منظور تزريق مصنوعي نقدينگي در بخش مالي، سياست نرخ بهره پائين و حتي منفي اتخاذ شده است. امري که موجب نا پايداري عميق سيستم مي شود و شرايط را براي يک بحران جديد آماده مي کند
|
 |
در شبکه‌های اجتماعی و نشریاتِ جریان غالب شاهد ستایش بی‌سابقه‌ای از برندگان نوبل بودیم که بازتاب ستاره شدن آنان در حوزه‌ی اقتصاد توسعه است. حتی فایننشیال تایمز ادعا کرد که این نوبل «به اعاده‌ی ارتباط‌مندی این رشته کمک خواهد کرد». با این حال، این ستایش‌های گسترده را باید با نگاهی محتاطانه بررسی کرد. |
 |
در کل جهان کالاها به‌راستی هیچ چیز بدیهی‌تر و متعارف‌تر از وجود پول نیست. این تجربه که هرکس پول دارد همچون عاملی آگاه و صاحب اراده [یا سوژه] به‌رسمیت شناخته میشود و امکان دسترسی به ثروت اجتماعی را داراست، در ژرفای آگاهی انسان ته‌نشین شده است؛ |
 |
در حال حاضر بازتوليد اجتماعي به سه شيوه‌ي عمده درک شده است: بازتوليد زيست‌شناختي انسان‌ها (از قبيل شيردادن، اجاره‌ی رحم، حاملگي)، بازتوليد نيروي كار (از قبيل وظایف آشپزي، مراقبت و نظافتِ بي‌مزد)، و بازتوليد افراد و نهادهايي كه كار مراقبت مزدي را انجام مي‌دهند (مانند دستياران مراقبت خانگي شخصي، زنان مستخدم، كارگران خانگي مزدي)
|
 | در سنجش و ارزیابی سیاستهای اقتصادی مفید برای توسعه، شیوهی تولید و موقعیت پرداخت‌های خارجی و نقش تجارت خارجی در توسعهی اقتصادی، همچنان مسایلی بحث‌برانگیزند. هر دیدگاهی برای خویش ارزیابی خاصی از موقعیت این کشورها و به همین نحو، از فرایند تاریخی دگرسانی اقتصادی آنها دارد
|
 | رونالد کوز، مانند بسیاری از نولیبرال‌ها، از واژه‌ی «نولیبرالیسم» استفاده نکرد. اما کاپیتالیسم ستایش شده از سوی وی در چین که با منطق نولیبرال سازگار است، در خاک چین رشد کرده و عمیقاً ریشه دوانده است. احتمالاً به‌زودی درخواهیم یافت بحران جدی در آستانه‌ی ظهور در چین چه تبعاتی دارد. |
 |
گالبرایت در 1999 نوشت که «فریب‌کاری است چون به‌کل در خدمت منافع خاص است» و «معصومانه است چراکه اغلب کسانی که آن را به کار می‌برند آگاه نیستند که مرتکب جرمی شدهاند.» گالبرایت که نزدیک به یک قرن از 1908 تا 2006 زیست، از برجسته‌ترین اقتصاددانان قرن بیستم و استاد ممتاز دانشگاه هاروارد بود. |
 |
در صعود معجزه‌آسای چین در زنجیره‌ی تولید جهانی، منطق خودتقویت کننده‌ی خاصی وجود داشت. به‌این معنا که، موهبت اولیه‌ی نیروی کار ارزان به چین اجازه داد مازادهای حساب جاری خود را از طریق صادرات – حداقل در گام نخست – صادرات صنایع تولیدی سبک ایجاد کند. |
 |
در راستایی وارونه، می‌توان با عزیمت از منطق سرمایه تکالیفی را بازشناسی کرد که سرمایه برعهده‌ی دولت بورژوایی می‌گذارد و کامیابی یا ناکامی‌های دولت‌های گوناگون بورژوایی در تحقق این وظیفه، تابعی از توقعات لایه‌های گوناگون طبقه‌ی سرمایه‌دار، بر بستر گسترده‌تر کل مبارزه‌ی طبقاتی، در جامعه‌ی بورژوایی است. |
 |
ایده‌ی فیس‌بوک برای این که پول دیجیتالی‌اش را عرضه کند با انتقادات سختی روبه‌رو شده است. کاترین پیستر از دولت‌ها خواست تا از شهروندان در برابر لیبرا حمایت کنند. جوزف استیگلیتز معتقد است که لیبرا باید به‌فوریت متوقف شود.
هردو کاملاً درست می‌گویند چون لیبرا برخلاف ادعاهای فیس‌بوک همه چیزی هست به غیر از این که یک واحد پولی باثبات باشد.
|
 |
چرا آنچه طی چهار دهه گذشته شكل گرفته فی‌نفسه موجب بحران بوده است و در تمامی این چهار دهه یك بحران دائمی در اقتصاد داشته‌ایم؟ چون شكلی از رابطه‌ی سرمایه با نیروهای كار، نیروهای طبیعت و سرمایه‌های مالی شكل گرفته كه منجر به بحران‌های دائمی در عرصه اقتصاد و سایر عرصه‌های اجتماعی ما شده است.
|
 | هدف از پول در یک اقتصاد سرمایهداری ابتدابه‌ساکن این است که یک واحد سراسری پرداخت‌هاست، سپس، یک معیار ذخیره‌ی ارزش است و درنهایت برای تدوین ترازنامه هم یک واحد حسابداری است. پول‌های دیجیتال هیچ‌کدام از این وظایف را انجام نمی‌دهند. عملکرد شان به‌عنوان یک واحد حسابداری و یا به‌عنوان معیار ارزش به‌سبب ماهیت سفته‌بازانه‌اش به‌شدت تضعیف میشود.
|
 | از نظر بوردیو، سنت مارکسیستی یا مفهوم برساخته‌ی طبقه را با طبقه‌ی واقعی اشتباه می‌گیرد (او نقد مارکس به هگل که مقولات منطق را با منطق مقولات اشتباه می‌گیرد در مورد خود مارکس هم روا می‌داند) یا اینکه اگر به گذاری از «طبقه‌درخود» به «طبقه‌برای‌خود» قائل باشد آن‌را فرایندی تماماً جبرباورانه یا تماماً اراده‌گرایانه می‌داند. |
 |
رضا اردکانیان، وزیر نیرو جمهوری اسلامی ۲۹ خرداد / ۱۹ ژوئن از «برخورد جدی دولت با استفاده کنندگان برق یارانه‌ای برای بیت کوین» خبر داد. در همین حال بخشنامه جدید شرکت توزیع برق نیز به دنبال قطع موقت برق مشترکانی است که بدون مجوز اقدام به «استخراج» ارز دیجیتال میکنند |
 |
دیوید هاروی در کتاب مارکس، سرمایه و جنون عقل اقتصادی نه‌تنها فشردهای از دوره‌ی آموزشی مشهورش درباره‌ی سرمایه ارائه می‌دهد بلکه از سرمایه برای تبیین واقعیتهای جهان امروز بهره می‌برد. و در این راه، ضمن آن که از ساده‌ترین و روشن‌ترین زبان استفاده می‌کند اما به‌هیچ‌وجه به پیچیدگی و عمق سرمایه لطمه نمی‌زند.
|
 |
ما گفته‌ایم «در نقد اقتصاد سیاسی و با استناد به مارکس می‌توان با اطمینان گفت که کالا نامی است برای محصول کار انسان هنگامی‌که این کار با سرمایه‌ی بارآور مبادله شده باشد… پس، اولاً: محصولِ هر کاری کالا نیست؛ و ثانیاً چیزی که اساساً محصولِ کار نیست، نمی‌تواند کالا باشد.
|
|
