رائول زیبچی ⁽¹⁾ برگردان: نسرین ابراهیمی

برخاستن اقتدار دمکراسی مناطق فقیرنشین

درسرتاسر آمریکای لاتین ، مردم نوع متفاوتی از دمکراسی را بکار میبرند – دمکراسی ای که زندگی ها را تغییر میدهد، هرچند بندرت آنرا در سرتیر خبرها میتوان دید. نویسنده برجسته اروگوئه رائول زیبچی این ً دمکراسی آینده ً را پیگیری میکند.

اینجا ما دریکی از محلات آلونک نشین لاس توناس، که بوسیله ساکنانش بر روی کوه عظیمی از آشغال در 40 کیلومتری مرکز بئونوس آیرس ساخته شده هستیم. ماریسل، زنی حدودأ 40 ساله که پیشاپیش مادر بزرگ شده است میگوید ً ما در کلاس همه با هم برابریمً. ماریسل در یک سیستم آموزش و پرورش غیر رسمی- بچیلراتو پاپیولاره – که ترجمه تحت الفظی آن ً لیسانسیه خلقی ً است شرکت میکند.

رزانا نظافتچی در یکی از محله های مسکونی اطراف ً شهرستان نکبت ً (آنگونه که آرژانتینی ها به محلات فقیر نشین حاشیه شهر اشاره میکنند)، اضافه میکند که ًهمه کس درایجاد آموزش مداخله میکنند ً .

اکثر زنانی که اینجا درس میخوانند زنان فقیری هستند که مدرسه را تمام نکرده اند. این سیستم 6 سال پیش، در کارخانه هائیکه که با بدست گرفتن کنترل بوسیله کارگران، واداره آن توسط خود کارگران ازبستن نجات پیدا کردند، پدیدار شد. بچیلراتو به مناطق فقیر نشین گسترش می یابد و اکنون 40 مدرسه با 5000 دانش آموز وجود دارد که بعضی از آنها برسمیت شناختن دولتی را بدست آورده اند.

دایره وار نشسته، برنامه آموزشی و روشهای یادگیری، وارزیابی از دانش آموزان و همچنین آموزگاران را مورد بحث قرار میدهند، اینجا دمکراسی رادیکال وجود دارد – کاملأ متفاوت از بنگاههای آموزش رسمی متوسطه، جائیکه آموزگار قدرت مطلق را در کلاس درس دارد.

نظم شورشی

در آمریکای لاتین هزاران تجربه مشابه وجود دارد. در سرشماری ملی که از ً اقتصاد همبستگی ً در برزیل بوسیله دولت انجام گرفت، 15000 ابتکار مردمی از این دست در مقیاس کوچک وجود داشت. در آرژانتین حداقل 5000 و در سراسر منطقه باید تعداد بیشتری وجود داشته باشد.

آنچه که دراین اینجا در حال اتفاق افتادن است ( و اغلب بوسیله سیاستهای رسمی، دانشگاهها و فعالین اجتماعی مورد بی توجهی قرار میگیرد) یک ً دمکراسی از پائین ً است که در زندگی روزانه مردم فقیرچه در شهرها وچه در حومه شهر پا به میدان گذاشته است.

بطور کلی، گروه ها شامل 15 تا 25 نفر هستند. رابطه ها رو در رو است، جلسات منظم، بدون رئیس یا هماهنگ کننده ثابت و برای تسهیل درمشارکت، نوبتی است و از آنجائیکه آنها پای بند هیچ تصمیمی بغیر از آنچه توسط خودشان گرفته شده نیستند، خودگردان هستند.

ماریسل هنگامیکه بخاطر میآورد، میگوید ً اوایل خیلی پرهرج و مرج بود و میخواستم ترک کنم. ً

اما بزودی این حقیقت که احترام وارزش زیادی وجود دارد، وزن بیشتری پیدا کرد. معلمین کنارمان می نشستند و تا جائیکه همه ما می فهمیدیم توضیح میدادند.

این مکانها، مکانهای شورشی ، یا جاهائی با نظم متفاوت، هستند ، که در آن هر شرکت کننده و عملش یک جایگاه مشخص را اشغال میکند.

این نوع عملکرد را میتوانید میان مردم بومی در مکزیک که بنام جنبش زاپاتیستها شناخته میشود، و اهالی ماپوچه در جنوب شیلی ، در بین دهقانان بی زمین برزیل و مقاومت اهالی آند در مقابل کمپانیهای معدن در پرو بیابید. اما این شیوه را همچنین میتوان درمیان شهرنشینان فقیر نیز پیدا کرد، آنها ممکن است مردم آیمارا از ال آلتو در بولیوی، یا مردم بیخانمان در سالوادور یا سائوپولوی برزیل باشند. میتوانید آنرا در میان بیکاران آرژانتینی یا یک میلیون دانش آموزان جنبش پنگوین درمدارس عالی و کالج ها ( ملبس به لباس سیاه و سفید)، که با خواست آموزش بهتر خیابانهای شیلی را گرفتند، بیابید. در واقع میتوانید این نحوه عملکرد خودگردان را در میان جوانان ازهر رنگ، کشور یا ایدئولوژی پیدا کنید.

با وجود اینکه تفاوت میان تجمعات گوناگون شروع به یافتن اهمیت بیشتری کرده است. اما همه آنها به نسل مشابهی از جنبشها متعلق هستند که تحت سلطه نئولیبرالیسم، هنگامی که بخشی از فقرا از کار و حقوق اولیه شان محروم شدند، متولد شدند. اینها بطور گسترده گروه هائی هستند که ً تمایل اشتراکی ً دارند: نماینده ندارند و تصمیماتی را که میگیرند با وجود اینکه وقت میگیرد ازطریق توافق است. کار کرد اتحادیه ها را بعنوان مثال، آنجائیکه رهبران یا روسای سیاسی برای بقیه تصمیم میگیرند را رد میکنند.

رابطه با دولت

این دمکراسی از پائین، سیاستهای دولتهای پیشرو را از دو طریق تحت فشار قرار داده است، اول اینکه دولتها گرایش به استفاده از زبانی مشابه به زبان جنبشها را پیدا کرده ا ند. ازاین طریق است که، نستور و کریستینا کریشنر در آرژانتین گفتمان گروه های حقوق بشری را اقتباس کرده اند. دوم اینکه، سیاستهای اجتماعی برای موثر بودن و رسیدن به فقرا نیاز به بحساب آودن تشکلهای مردمی دارد. چرا که این فعالین مردمی هستند که نیازهای مردم محلات را میدانند و اعتماد آنها را در دست دارند. این شیوه برخورد، از نوع برخورد دولتهای نئولیبرالی سالهای در 1990 چه در شکل و چه در محتوا کاملأ متفاوت است.

با این وجود، سیاست جدید دولتهای پیشرو- که میتوان آنرا همچون ً منابع بیشتر برای مقابله با فقر، بدون عملی کردن تغییرات ساختاری خلاصه کرد ً- بطور واقعی جنبشهای اجتماعی را تضعیف کرده است.

برای این مسئله دلایل چندی وجود دارد. بازارکار بهتر شده است. دولتها درهزینه کردن پول و ساختن زیر ساختها درفقیرترین مناطق، بیشترمتعهد شده اند. بسیاری از برجسته ترین فعالین، مقام هائی در وزارتخانه ها یا ان جی اوها گرفته اند وبه همکاری با آنها ادامه میدهند.

اما با وجود اینکه این مسئله بطور قطع درست است که خانواده های فقیرامروزه زندگی بهتری دارند، اما نابرابری تغییری نکرده است ⁽²⁾. وهنوزهم آن جنبشهائی که در بدترین زمان بحران، مردم فقیر را برای زنده ماندن توانمند ساختند، در حال ذوب شدن می باشد.

این نسل از جنبشهای اجتماعی و کلکتیوها که دراوایل سالهای 1990 در صحنه آمریکای لاتین شکوفا شدند دوره خود را تکمیل کرده و اکنون در حالت تدافعی هستند. بسیاری از آنها جزو جنبش ان جی اوها شده اند، که در آن رهبران و مدیران، بیشتر به رابطه با سازمانهای بین المللی و مذاکره با دولتها علاقه مندهستند تا سازماندهی و سیاسی کردن توده ای.

سیکل جدیدی ( از جبنشها) متولد میشود

با وجود اینکه بعضأ وقایع مهم نشان از آن دارد که دوره جدیدی از اعتراضات اجتماعی در حال تولد است. اما در بعضی از موارد آنها جنبشهای مشابهی هستند که در دوره قبل پیشگام بودند؛ و در موارد دیگر، بازیگران جدیدی در حال سر برآوردن هستند، همچون بچیلراتو پوپیلارز.

آنچه مسلم است اینستکه دولتهای پیشرو در منطقه در مقابله با این جنبشها با مشکلات روز افزونی مواجهه هستند.

در ژوئن امسال فدراسیون شوراهای همسایگی ال آلتو(اف ای جی یو وی ای ) بر تلاشهای حزب ام آی اس، اوا مورالس برای فرستادن افرادش به مقامهای رهبری، ترمز گذاشت، واعمال ً الیگارشیک ً دولت بولیوی را نکوهش کرد. همچنین این فدراسیون برای اولین بار یک زن را بعنوان مسئول انتخاب کردند.

در اکوادور کنفدراسیون ملیتهای بومی (سی او ان ای آی ای ) دراعتراض به تصمیم پرزیدنت رافائل کوریا در مورد خصوصی کردن آب و نفع شرکتهای معدن ؛ اقدام به سازماندهی قیام، اعتصابات و بستن راهها کرد.⁽³⁾

در برزیل جنبشهای جدید شهری پدیدار شده اند، جوانان هیپ-هاپ و زنان برزیلی-آفریقائی را در ً کمپهای بی خانمانان ً تحت نام ً جبهه مقاومت شهری ً گرد هم آورده اند. پیشگامان جدید در بولیوی، پرو و ونزوئلا، آمازونیهای بومی ای هستند که استثمار منابع طبیعی بوسیله چند ملیتی ها را رد میکنند. در آرژانتین علاوه بر بچیلراتوز، شماری از تجمعات علیه کمپانیهای معدن وجود دارد که در درون اتحادیه انجمن شهروندان هماهنگ میشوند. دراین دنیای تشکلات تجربی که در آن بسیاری از گروههای کوچک در حال برداشتن اولین قدمهایشان هستند، پیدا کردن خصوصیات ویژه کار آسانی نیست. اما من سه خصوصیت مشترک درآنها را پیدا کرده ام. اول: زنان وجوانان درآن پیش کسوت هستند. دوم: گروهها ، چه روستائی و چه شهری ، ریشه در حاشیه سیستم، جائیکه دولت و سرمایه هنوز با چنین قدرت مخربی خود را جاگیر نکرده اند، دارند. سوم: آنها اشکال سنتی دمکراسی از پائین را بکار می برند.

این دمکراسی رو در رو، که بر توافق شکل گرفته و برای گرفتن هر تصمیمی که در آن همه بتوانند احساس سهیم بودن کنند، وقت میگیرد؛ بیشترازآنچه که هر کس میتواند تصور کند، حضور و تداوم نشان داده است.

هر سال بچیلراتوز پاپیولارز موضوعات مشابهی را مورد بحث قرار میدهند: دانش آموزان بایستی رتبه دریافت کنند: همه باید با در نظر گرفتن هم کارآئی تحصیلی وهم زمینه اقتصادی و اجتماعی، در تصمیمات در باره اینکه آیا دانش آموزی بالاتر برود، مداخله بکنند.

این دمکراسی آینده است، که در سالهای 1990 فرصت تازه ای ایجاد کرد و در را برای تغییرات در دراز مدت باز خواهد کرد. مریکای لاآ

(1) - رائل زیبچی یکی از تئوریسین های پیشرو سیاسی در آمریکای لاتین است که نوشته هایش بطور مرتب در بریچا مگازینه مونته ویدئو ظاهر میشود. اولین کتابش که به انگلیسی ترجمه شد باسم پخش قدرت اخیرأ بوسیله ای کی پرس بچاپ رسیده است.

(2)- نابرابرترین

اخیرأ فقر در بیشترین نقاط آمریکای لاتین کاهش یافته است. همچنین نابرابری در کشورهائی مثل برزیل و ونزوئلا اندکی کاسته شده است . اما آمریکای لاتین و منطقه کارابین هنوزبا بزرگترین فاصله میان ثروتمند و فقیر، بر اساس شاخص برابری جینی، نابرابرترین در جهان است.

33.3 در صد فقیر؛ 12.9 درصد بسیار فقیر

57.1 در صد از در آمد ملی به یک پنج از ثروتمند ترین میرسد؛ 2.9 در صد در آمد ملی به یک پنجم از فقیرترین میرسد ( جنوب آسیا 8.7 در صد است).

(3) - کمپین ً سوابق روشن ً

کمپین بزرگی در اینترنت بوسیله جامعه آوآز در برزیل پیروزی خیره کننده ای برعلیه فساد بدست آورد.

قانون ً سوابق روشن ً پیشنهاد جسورانه ای بود که هر سیاستمداری را که محکوم به فساد و شستشوی پول بود، از شرکت در مناصب ممنوع کرد. با توجه به اینکه حدود 25 در صد از اعضای کنگره بدلیل فساد تحت بازجوئی بودند ، اکثرأ بر این نظر بودند که این قانون هرگز تصویب نمیشود. اما پس از اینکه آوآز بزرگترین کمپین اینترنتی درتاریخ برزیل را شروع کرد، با کمک به ایجاد عریضه ای با دو میلیون امضا، 500000 از طریق فعالیتهای اینترنتی و ده هاهزار راه تماس تلفنی، به پیروزی رسیدند.

اعضای آوآز برعلیه نمایندگان فاسد کنگره جنگیدند باوجود اینکه اینها (سردمداران) ازهر حیله موجودی برای از بین بردن، تغییر و تضعیف لایحه استفاده کردند. اما لایحه از تصویب کنگره گذشت ، و 330 کاندیدا برای مقام، از پیش با سلب صلاحیت مواجه شدند.