http://www.kanoonm.com/1676#more-1676
جنبش
کارگری ترکیه
و تشکل های
سراسری
(4)
قانون
کار ترکیه و تغییرات
آن
کانون
مدافعان حقوق
کارگر - اولین
قانون در مورد
فعالیت اتحادیههای
کارگری در سال
1947 تدوین شد. در این
قانون برای
اتحادیههای
کارگری حق
مداخله در
چانهزنی جمعی
یا حق اعتصاب
در نظر گرفته
نشده بود و
موقعیت
کنفدراسیون
بالاتر از سیاستهای
حزبی بود و در
واقع یک رویکرد
مسالمتجویانه
رو در رو با
دولت را داشت.
پس از کودتای
نظامی سال 1960،
قانون شماره 274
در مورد چانهزنی
جمعی و قانون
شماره 275 در
مورد اعتصاب و
تعطیلی
کارخانهها
در سال 1963 به تصویب
رسید. تصویب این
قوانین باعث
افزایش چشمگیر
تعداد اعضای
اتحادیهها
به بیش از یک میلیون
نفر در سال 1971شد.
در
مادهی 4857
قانون کار،
از کارمند
به عنوان
خدمتگزار مردم
نام برده میشد
و قانون 657 کارگران
بخش خصوصی
و قانون 4857 نیز
کارگران بخش دولتی را تعریف
کرده است.
این
قوانین سبب میشد
که کارگران
بخش کشاورزی
یا دریایی
و هوایی،
کارگران
خانگی، صنایع دستی و ورزشکاران، کارگر
محسوب نشده همین
طور محیطهایی
کار با
تعداد کمتر از 50 نفر نیز
از شمول
قانون کار
خارج میشدند.
در
پیش گفته
شد که ترکیه
برای پیوستن به
اتحادیه
اروپا میباید
در زمینه حقوق
کار و اشتغال
خود را به سطح
استانداردهای
اتحادیه
اروپا برساند.
این درحالی
است که نه
تنها
استانداردهای
کار برای
کارگران
مطابق با
اروپا نیست،
بلکه نرخ
اتحادیهگرایی
نیز متفاوت
است. این نرخ
در کشورهای
اتحادیهی
اروپا 23 درصد
است در حالی
که در سال 2013 در
ترکیه 8 درصد
بوده است. تاکید
بر مذاکرات سه
جانبه از سوی
اتحادیه
اروپا برای یکسان
شدن روابط کار
با
استانداردهای
اروپا در این
مدت جدی بوده
است. در این
جلسات سه نماینده
از سوی
کارفرمایان
سه نماینده از
سوی کارگران
(ترک ایش وهاک)
شرکت داشتند.
در سال 2008 دیسک
از پیوستن به
این جمع
خودداری کرد. (1)
در این
راستا تغییراتی
نیز در قانون
کار ترکیه
بوجود آمد. این
تغییرات
قانون کار سبب
شده که هر روز
بیش از پیش
کارگران از
حقوق حمایتی
محروم شوند.
تغییرات
قانون کار
شامل مقرراتی
است که تبدیل
مشاغل رسمی به
قراردادی را
تسهیل و کار
انعطافپذیر،
کار پاره وقت،
و... را ترویج میکند
و تمام
کارگرانی که
کارشان این
گونه تعریف میشود
از شمول قانون
کار خارج
محسوب شده و
بحث قرارداد
دسته جمعی و
اعتصاب برایشان
بیمعنا
خواهد بود.
امکانات
بهداشتی و بیمه
درمانی
کارگران و
همچنین آموزش
نیز شامل این
اصلاحات میشد.
به عنوان مثال
مطابق با
اصلاحاتی که
در سپتامبر 2012
در سیستم
آموزشی ترکیه
انجام شد
کودکانی که
مدارس حرفه و
فنی را انتخاب
میکنند تنها
3+5 سال از آموزش
رایگان بهره میبرند.
درحالی که طبق
قانون قبل، هر
سه مرحله 4
ساله آموزش رایگان
بود. اتحادیههای
کارگری
اعتراضات زیادی
را علیه این
اصلاحات
سازمان دادند
آنها استدلال
میکردند که این
تغییر سبب
افزایش
کودکان کار و
کاهش دسترسی
دختران به
آموزش خواهد
شد. اما دولت
به هیچ عنوان
از این
اصلاحات عقبنشینی
نکرد.
در
قانون جدید
عنوان شده که
عضویت در سندیکاها
به جای ثبت در
محضر باید از
طریق ایمیلهای
دولتی (دولت-
الکترونیک)
ثبت شود. تا پیش
از این مانع
اصلی عضویت در
سندیکاها
محضرها بودند.
کارگران
مجبور بودند
عضویت خود را
در سندیکاها
در محضرها به
ثبت برسانند.
همزمانی کار
محضرها با
ساعات کار
کارگران از
جمله عواملی
بود که سبب میشد
کارگران بسیاری
نتوانند از این
طریق عضو
اتحادیه شوند.
این تغییر به
ظاهر برای
سادهتر کردن
عضویت
کارگران در
اتحادیه است
اما سیستم جدید
و عضویت
الکترونیکی
دولتی، عضویت
در اتحادیههای
آزاد را تضعیف
میکند و دولت
از این طریق یک
نظارت
الکترونیکی را
بر روند عضویت
در اتحادیهها
اعمال میکند.
در این
شیوه احتمال
باخبر شدن
کارفرما از
کارها و تصمیمات
سندیکاها یا
امکان تداخل
کارفرما با
اعمال سندیکا
وجود دارد. به
عنوان مثال
هرچند که
اطلاعات شخصی
کارگران باید
محرمانه
باشد، اما
کارفرما میتواند
با داشتن رمز عبور
کارگران به آن
دسترسی پیدا
کند و حتی
استفاده
نادرست کند. (2)
هر
چند دولت ترکیه کنوانسیون
87 را پذیرفته
اما تغییرات
قانون کار
سبب شده که
تعداد زیادی
از کارگران
از تشکیل
اتحادیه
محروم شوند.
در این
رابطه فقط
یک پروتکل در
سال 2005 به امضا
رسید. بیست و
شش بند از سی و
چهار بند این
پروتکل اجرا
نمیشود. (3)
با تغییر
قانون کار در
سال 2012 فعالیت
اتحادیهها
در بخشهای
مختلف محدود
شده است. در
قانون کار جدید
کارگرانی که
در شغلهای پر
خطر کار میکنند
نمیتوانند
در سندیکاها
عضو شوند.
کارگران بدون
دستمزد
خانوادگی و زنان
کارگر خانگی
نمیتوانند
سندیکا داشته
باشند. (دو سوم)
زنان کارگری
که دستمزد میگیرند
در شغلهای پر
مخاطره یا غیر
رسمی کار میکنند.
مطابق
با ماده 25
قانون جدید،
کارگرانی که
در محل کارهای
با کمتر از 30
کارگر کار میکنند
و کارگرانی که
کمتر از 6 ماه
کارکردهاند،
نمیتوانند
عضو سندیکاها
بشوند. این در
حالی است که
در ترکیه 96درصد
کارگران در
محلهایی کار
میکنند که
کمتر از 30
کارگر دارند.
در این محلها،
نصف کارگران
رسمی (6 میلیون
کارگر) مشغول
به کارند. با
توجه به قانون
جدید از هر 10
کارگر 6 تای
آنها نمیتوانند
در هیچ سندیکایی
فعالیت کنند.
در محلهایی
که کارگران
آنها از 30 نفر
کمتر است، بیشتر
ِکارگران، زن
هستند و این
به ضرر زنان
مزد و حقوقبگیر
است. از دیگر
مواد این قوانین
ادغام اتحادیههای
بخشهای
مختلف است.
مانند بخش چرم
و نساجی که با
هم ادغام شدهاند.
طبق قوانین جدید،
کشاورزان و بیکاران
نمیتوانند
سندیکا داشته
باشند و این
نوع سندیکاها
برای تاسیس با
مشکل روبرو
هستند. (سندیکاهای
بازنشستگان
بسته شده و
سندیکای
جوانان در حال
تعطیل شدن
است).
اکنون با
این تغییرات
قانونی، تشکیل
اتحادیه یک
مشکل بزرگ
است. در بسیاری
از محلهای
کار برای تشکیل
اتحادیه درگیری
وجود دارد.
طبق بررسیهای"ای
تی یو
سی" نرخ اخراج در میان کارگران
مرد عضو اتحادیهها
بیشتر از کارگرانی
است که
عضو اتحادیه نیستند. هر
چند در روی کاغذ اخراج
کارگران به این
دلیل غیرقانونی
است اما
پروسهی طولانی دادگاه
و راه فرارهای قانونی
برای کارفرمایان
یکی از
موانعی است
که سبب میشود
تا کارگران
از ترس بیکاری
به اتحادیه
نپیوندند.
مطابق با
گزارش "ترکایش"،
بین سالهای 2003
تا 2005، حدود 15.531
اخراج به دلیل
عضویت در
اتحادیه ثبت
شده است و در
فاصلهی 2003 تا 2008
بیش از سی
هزار کارگر
وابسته، شغل
خود را از دست
دادهاند. (4)
دولت سیاستهای
خود را در زمینه
اشتغال به شکل
یک بسته به
نام "استراتژی
ملی اشتغال"
ارائه کرده که
به شدت توسط
اتحادیههای
کارگری مورد
انتقاد قرار
گرفته است. این
بسته شامل شرایط
کاری انعطافپذیرتر،
حداقل حقوق و
دستمزد منطقهای،
کاهش میزان حق
سنوات و بالا
بردن سن
بازنشستگی
است.
آمار و
نوع شکایتهای
رسمی
کارگران، شمایی
از مشکلات
عمومی
کارگران ترکیه
را نشان می
دهد که ناشی
از این تغییرات
است. در سال 2012، بیش
از 65 هزار شکایت
انجام شده که
24درصد آن
مربوط به
پرداخت غرامت
در ازای اخراج
است، حق
سنوات،
دستمزد
ماهانه
(پرداخت دیر یا
کم) 25 درصد،
مرخصی سالانه
11 درصد، اضافهکاری
8 درصد،
دستمزد تعطیلات
آخر هفته 2
درصد ِکل شکایات
را شامل میشده
است.
در زمینهی
ایجاد محدودیت
برای اعتصاب،
قانونی به اسم
"لوکا" تصویب
شده است.
مطابق با
قانون لوکا
اگر هیات وزیران
تصویب کند که
اعتصابی
مخالف امینت
ملی یا سلامت
جامعه است آن
گاه اعتصاب غیرقانونی
بوده و بدین
ترتیب راه برای
سرکوب
کارگران
هموار میشود.
در این صورت
همراهی سایر
کارگران با
کارگران
اعتصابی نیز غیرقانونی
خواهد بود. با
استفاده از این
قانون از سال 2000
تا سال 2005، نه
اعتصاب در صنایع
لاستیک، شیشه،
استخراج
معادن و خدمات
به تعویق
افتاده است.
خصوصیسازی
و تعدیل نیرو
در صنایع ترکیه
موج بزرگی از
بیکارسازی را
به دنبال
داشت. دولت
برای کاهش
تبعات این
مساله طرحی را
تحت عنوان C- 4 بر
کارگران تحمیل
کرد. این طرح
به معنی دادن
قدرت مطلق به
کارفرمایان
برای اتخاذ هر
گونه تصمیمگیری
علیه منافع
کارگران بود.
مطابق با آن
برای کارگرانی
که به علت
خصوصیسازی
کار خود را از
دست میدهند
دولت میتواند
آنان را به
کار دیگری
بگمارد. طبق این
طرح حقوق و
دستمزد به نحو
شگفتانگیزی
کاهش مییابد.
ساعات کار
ثابت برای
افرادی که باید
تحت شرایط C- 4 کار کنند
کاملاً از بین
میرود.
کارفرمایان
شرکتهای
دولتی مجازند
در صورت تمایل،
کارگران را تا
اتمام کار در
محل کار خود
نگاه دارند.
کارگران در
ازای این کار
فوقالعاده
بعد از ساعات
عادی یا در
طول تعطیلات چیزی
دریافت نمیکنند.
بر اساس این سیاست،
کارفرمایان میتوانند
خودسرانه
کارگران را
بدون هر گونه
تعهد به
پرداخت هزینهای
اخراج کنند.
علاوه بر این،
مدت زمانی که
کارگران در
سال میتوانند
کار کنند بین
سه تا ده ماه
است. در ماههایی
که درخواست
کار برای آنها
موجود نیست هیچ
مزدی دریافت
نمیکنند و
برگشت به کار
و مدت زمان
کار دوباره کاملا
خودسرانه
توسط کارفرمایان
تعیین میشود.
با این وجود،
برای کارگران
جستوجوی
شغل دوم ممنوع
است. در سیاست C- 4 پرداخت
پول نقد برای
تامین اجتماعی
و هزینههای
خدمات درمانی
از بین رفته
است. کارگران
شامل این
قانون، مزایا یا پاداش
دریافت نخواهند
کرد، حق ندارند
بیش از
۲ روز
در چهارماه
مریض شوند
و یا به هر
دلیلی برای
مدت معینی سر
کارشان
حاضر نشوند.
در مدت استخدامشان
از دریافت
هر نوع مکمل بازنشستگی
محرومند. درآمد و
حقوق این
کارگران
بر اساس تحصیلات و آموزش شغلی
آنان پرداخت میگردد
که ماهانه
بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ یورو میباشد و از
آنجا که آنان مجبورند
حداکثر تنها
ده ماه
از سال
شاغل باشند،
حد متوسط درآمد
آنان پایینتر از حداقل
دستمزد میباشد. از
طرف دیگر
چون کارگران
مشمول قانون (سی 4) نه
کارگر و نه کارمند
محسوب میشوند
اجازه عضویت در
سندیکا و فعالیت
متشکل
اقتصادی در
اتحادیهها را هم ندارند.
این
طرح پاسخ دولت
برای کارگران
شرکت دخانیات
تکل ترکیه بود
که در جریان
خصوصیسازی بیکار
شده بودند و
اعتصاب
کارگران تکل
ترکیه نیز
پاسخ کارگران
بود که یکی از
اعتصابهای
بزرگ در سالهای
اخیر بود.
کارگران
به این
طرح "قرارداد
بردگی" میگویند.
به این
ترتیب کارگران
رسمی که در
اثر خصوصیسازی کار
خود را
از دست میدهند، تا
حد کارگران
روزمزد و
بدون قرار داد
سقوط میکنند.
وارد شدن
"کار تلفنی" (on call calisma) در
قانون کار نیز
از دیگر تغییرات
قانون کار ترکیه
است. کارگران
تلفنی یعنی
کارگرانی که
در ترکیه برای
شرکتهای
خدماتی
کشورهای
اروپایی از طریق
تلفن خدماترسانی
میکنند و بسیار
کمتر از
کارگران آن
کشورها
دستمزد میگیرند.
در سال 2005 با
قانون 5283 نهاد بیمه
اجتماعی به
وزارت بهداشت
وابسته شد و
اعتراض
"پلاتفرم
کار" به این تغییر
بی نتیجه
ماند. در میبا
تغییر بند دو
قانون 5538 حق عقد
قراردادهای
دستهجمعی
کارگران پیمانی
گرفته شد. در
سال 2007 عضویت
سندیکا برای
معلمانی که در
مدارس خصوصی
کار میکردند،
قدغن شد.
تعداد این
معلمان در سال
2006 بیش از 107 هزار
نفر بود.
و اصلاحات دیگر که
اعتراضات بسیاری
را به
دنبال داشته است در
سال 2008. اتحادیههای
سلامت وابسته
“کَسک”، انجمن
ترکیه از
پزشکان (TTB)
و اتاق ترکیه
از اتاق
معماران و
مهندسان ، چندین
اتحادیه،
کنفدراسیون،
و سازمانغیردولتی
علیه اصلاحات
قانون کار
تظاهرات
کردند. اما
آنها فقط موفق
شدند که این
اصلاحات را به
تاخیر بیاندازند.
این اعتراضات
همچنان ادامه
دارد.
در طول
دههی 2000 اتحادیههای
کارگری
تظاهرات، راهپیماییهای
بسیاری علیه
اصلاحات
اقتصادی و
اصلاحات قانون
کار انجام
دادند که با
سرکوب پلیس
روبرو شد. اما
اقدامات
خلاقانه و رادیکال
اتحادیههایی
مانند دیسک و
همکاری مشترک
اتحادیهها
سبب شد که
موفقیتهایی
هم داشته
باشند، به
عنوان مثال در
زمینه افزایش
دستمزد در بخش
دولتی. این
اقدامات در
سال 2003 به اوج
خود رسید.(5) یکی
از تلاشهای
اتحادیهها
تعطیل اعلام
شدن اول ماه
مه بود که با
فشار زیاد
دولت را مجبور
کردند که در
سال 2010 بالاخره
این تعطیلی را
قانونی کند.
هرچند که
اردوغان در
مقابله با این
تلاشها برای
تعطیلی اول
ماه مه گفته
بود:" اگر زیردستان
به جای
بالادستان
امور را اداره
کنند قیامت میشود."
زیرنویسها
ومنابع :
1-
http://www.disk.org. tr/default.asp?Page=Content&ContentId=457
2-
http://icdahak.com/tag/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%81/
3-
http://www.turkey-
now.org/db/Docs/Invest%20In%20Turkey/11-LaborForceinTurkey.pdf.
4-
http://www.sosyal-is.org.tr/dosyalar/beldeas_basinaciklamasi(گزارشای تی سی یو 2011) ( کار
و قانون اتحادیههابه
عنوان موانع
ساختاری
سازماندهی)
5- http://www.sosyal-is.org.tr/dosyalar/beldeas_basinaciklamasi
DEMET SAHENDE DINLER | TRADE UNIONS IN