نتایج انتخابات سراسری کانادا ، یک ارزیابی مختصر

دیروز ۱۹ اکتبر انتخابات مجلس فدرال کانادا موسوم به " خانه کمون " برگزار شد . میزان مشارکت مردم ( شهروندان بالاتر از ۱۸ سال ) در این انتخابات ۶۷ درصد بود که چند درصدی از انتخابات ۲۰۱۱ بیشتر بود . در این انتخابات باید ۳۳۸ نماینده پارلمان انتخاب می شدند که از این میان حزب لیبرال توانست با کسب ۱۸۴ کرسی اکثریت مطلق را برای تشکیل دولت فدرال بدست آورد . نظام حکومتی کانادا یک سیستم پارلمانی است یعنی ابندا اعضای پارلمان انتخاب می شوند و بعد حزب اکثریت از میان نمایندگان انتخاب شده نخست وزیر و وزرا را برمی گزیند و این کابینه کماکان در پارلمان حضور خواهند داشت که در واقع تقلیدی از سیستم حکومتی بریتانیا است . یک مجلس سنای انتصابی نیز وجود دارد که نقش کمرنگی بازی میکند و فقط محلی برای حیف و میل پول و دوره بازنشستگی سیاستمداران سالخورده است . به همین خاطر انسانهای مترقی خواهان انحلال این مجلس انتصابی مفتخور و بی خاصیت هستند .

در این انتخابات همه پیش بینی ها ناظر بر این بود که اکثریت مردم خواهان به زیر کشیدن حزب راست افراطی محافظه کار به رهبری هارپر هستند . این پیش بینی متحقق شد . با نزدیک شدن به روز انتخابات همچنین پیش بینی میشد که از میان دو حزب رقیب لیبرال و دمکراتیک نوین ، لیبرالها شانس بیشتری خواهند داشت اما نه با این اکثریت بزرگ که ناشی از عدم موفقیت حزب سوسیال دمکرات NDP در جلب آرای مردم بود . حزب محافظه کار با ۹۹ کرسی - حزب نیو دمکرات با ۴۴ کرسی - حزب بلوک کبک ( یک حزب ناسیونالیست فرانکوفون که فقط در استان فرانسوی زبان کبک پایه دارد ) با ۱۰ کرسی و حزب سبز با یک کرسی در مراتب بعدی قرار گرفتند . کاندیداهای احزاب کوچک و نیز افراد مستقل هیچ موفقیتی نداشتند . از مجموع ارای ماخوذه نیز لیبرالها حدود ۳۹ درصد - محافظه کاران حدود ۳۴ درصد - سوسیال دمکراتها حدود ۲۰ درصد - بلوک کبکی ها حدود ۵ درصد و سبزها ۳ درصد ارای مردم را به خود اختصاص دادند . کاندیداهای جریانات کوچک و نیز مستقل نیز در مجموع کمتر از ۱۷۰ هزار رای در کل کشور بدست آوردند . حدود ۳۳ درصد واجدین حق رای نیز در انتخابات شرکت نکردند که میتواند ناشی از عدم علاقه و تحریم باشد و یا ناشی از گرفتاری سفر - کار - بیماری و ...

در مورد دلایل سقوط حزب راست افراطی محافظه کار به اندازه کافی صحبت شده است اما در مورد دلایل موفقیت درخشان راست میانه ( لیبرالها ) و عدم موفقیت سوسیال دمکراتهای حزب ان دی پی لازم است مکثی صورت گیرد . وقتی حدود ۷۰ روز پیش رقابتهای انتخاباتی شروع شد همه نظر سنجی ها ناظر بر سقوط حزب محافظه کار و پیشتازی حزب نیو دمکرات بود . اما جاستین ترودو رهبر جوان حزب لیبرال که پسر نخست وزیر معروف سابق کانادا در سال.۱۹۶۸ - پی یر ترودو - است با مال خود کردن برخی اجزای پلاتفرم سوسیال دمکراتها نظیر افزایش مالیات یک درصد ثروتمند بالای جامعه و کاهش مالیات طبقه متوسط و زحمتکش و نیز برخی سیاستهای خارجی و داخلی دیگر توانست بخش قابل توجهی از ارای مردم معمولی بویژه جوانان را جلب کند . این در حالی صورت گرفت که حزب نیو دمکرات به جای چپ تر کردن پلاتفرم خود به طرف سیاستهای لیبرالی و راست میانه متمایل شد که بدون شک رهبر آن تام مولکر نقش مهمی در این چرخش ایفا کرده است . زیرا او خود قبل از اینکه در سال ۲۰۰۷ به حزب نیو دمکرات بپیوندد عضو حزب لیبرال استان کبک بود و در دولت محلی این حزب وزیر محیط زیست بود . بعد از مرگ جک لیتون رهبر کاریزماتیک حزب نیو دمکرات بر اثر بیماری سرطان که موفق شده بود در انتخابات سال ۲۰۱۱ با بیش از صد کرسی حزبش را به دومین حزب بزرگ کانادا تبدیل کند سوسیال دمکراتها در جریان انتخاب رهبر جدید و با سودای بدست گرفتن قدرت فدرال برای نخستین بار سعی کردند با ولرم کردن سیاستهای حزب به این هدف دست یاببد . اما با رویکرد حساب شده ای که رهبری جدید حزب لیبرال در پیش گرفت طبیعی بود که بخش مهمی از جامعه ریبسک نکنند و به سراغ حزب نیودمکرات نروند . ضمن اینکه بخش مهمی از طبقه سرمایه دار کانادا نیز وقتی متوجه شدند که نمی توانند از سقوط حزب محافظه کار جلوگیری کنند کمک های هنگفت مالی و رسانه ای خود را در خدمت حزب لیبرال قرار دادند . حزب نیو دمکرات با لیبرالیزه کردن سیاستهای خود تحت رهبری جدید نتوانست در اذهان عمومی تفاوت چندانی با حزب لیبرال ترسیم کند . این حزب نتوانست با کوبیدن بر خواستهای فوری اکثریت زحمتکش جامعه حمایت آنها و نیز مشارکت انها در انتخابات را جلب نماید .

البته چپ انقلابی این کشور و از جمله چپ ایرانی باید این واقعیت را بپذیرد که بخش اعظم جامعه هنوز تحت تاثیر جریانات راست در یک مقیاس ۷۵ تا ۸۰ درصدی است و مادام که شرایط برای گر گرفتن جنبش های عظیم کارگری و اجتماعی فراهم نشود این اکثریت کماکان تحت سلطه فکری عقاید راست و نئو لیبرالی خواهند بود . به همین خاطر در محافل چپ سوسیالیست کانادا بحث هایی در مورد ضرورت شکل دهی به یک حزب جدی چپ ضد ریاضت اقتصادی نظیر احزاب چپ المان و سوئد و یونان و اسپانیا و ... مطرح میباشد که البته از تناقضات درونی متعددی رنج میبرد . نخستین پرسش این است که آیا چنین حزب متحدی از چپ ها میخوواهد حزب جنبش های اجتماعی رادیکال باشد یا یک حزبی دیگر برای شرکت در رقابتهای انتخاباتی ؟ اگر برای دومی است این مسئله به معنای شکستن بیشتر آرای دو حزب نیو دمکرات و سبز خواهد بود و باز کردن راه برای موفقیت احزاب لیبرال و محافظه کار . ثانیا تجربه احزاب چپ بویژه سیریزا در یونان نشان داد که حتی در صورت موفقیت انتخاباتی نیز وقتی این احزاب در قدرت قرار میگیرند به دلیل پایبندی به ساختارهای اساسی سیستم عملا نمی توانند کاری از پیش ببرند و اهداف زحمتکشان را متحقق کنند . بنابراین رویکرد مربوط به ایجاد یک حزب متحد رادیکال سوسیالیستی در کانادا باید ناظر به سازماندهی جنبش های اجتماعی از پائین بویژه جنبش کارگری باشد و شرکت در مبارزات انتخاباتی نباید استراتژی این حزب بلکه یک نوع تاکتیک مقطعی آنهم با هدف بدست اوردن امکانات بیشتر برای رادیکالیزه کردن جنبش های اجتماعی باشد . به هر رو این بحث ها ادامه دارد و باید منتظر نتایج آن بود . اما بد نیست برخی آمارهای جانبی انتخابات دیروز را هم اینجا ذکر کنم . از کل مجلس 338 نفره منتخب تنها 87 نفر زن هستند که حدود ده کرسی بیشتر از مجلس قبلی است . برای نخستین بار دو ایرانی به نامهای علی احساسی و مجید جوهری از طرف حزب لیبرال از حوزه انتخابی شهر تورنتو به نمایندگی پارلمان انتخاب شدند یک زن افغان تبار نیز از همین حزب در منطقه مذکور انتخاب شده است . البته یک ایرانی در مجلس ایالتی انتاریو از حزب لیبرال و یک ایرانی از چپ میانه در مجلس ایالتی کبک نقدا حضور دارند اما برای نخستین بار است که سه فارسی زبان د رمجلس فدرال حضور پیدا میکنند .

در دومین کلان شهر ایرانی نشین کانادا یعنی ونکوور بزرگ نیز وضعیت از این قرار بوده است . هیچ ایرانی کاندید نبود اما در دو منطقه ایرانی نشین نورت ونکوور و وست ونکوور هر دو کاندید پیروز از حزب لیبرال بودند . در دومین منطقه بزرگ ایرانی نشین یعنی منطقه ترای سیتی ( پورت مودی - کوکیتلام و پورت کوکیتلام ) یک نفر از حزب نیو دمکرات و یک نفر از حزب لیبرال انتخاب شده اند . بزرگترین موفقیت حزب سوسیال دمکرات NDP در مناطق ونکوورآیلند ( جزیره ونکوور و جزایر کوچک اطراف آن ) بود از سهمیه هفت کرسی این مناطق انتهای غرب کانادا شش کرسی به حزب نیو دمکرات و یک کرسی به حزب سبز رسید و لیبرالها و محافظه کاران هیچ موفقیتی در این مناطق نداشتند . از میان رهبران پنج حزب اصلی سیاسی کانادا ژول دوسپ رهبر حزب بلوک کبک تنها رهبری بود که به عنوان نماینده مجلس انتخاب نشد . که به نظر میرسد حزب مذکور باید رهبر جدیدی برای خود انتخاب کند . الیزابت می رهبر حزب سبز کماکان به رهبری خود ادامه خواهد داد و همچنین جاستین ترودو که رهبر پیروز انتخابات بود. تام مولکر رهبر حزب نیو دمکرات که به خاطر این شکست انتظار استعفای او میرود هنوز اعلام رسمی نکرده است. استیفن هارپر نخست وزیر فعلی و رهبر حزب شکست خورده محافظه کار رسما اعلام کرده که به فعالیت سیاسی خود پایان خواهد داد .

در مجموع با مشخص شدن نتایج انتخابات پارلمانی دیروز کانادا علیرغم برخی تغییرات جزیی در سیاستهای داخلی و خارجی نباید انتظار هیچ تغییر و بهبودی جدی را داشت و همچنانکه بارها گفته ایم قرار هم نیست در چهارچوب رقابتهای پارلمانی و در بطن نظام سرمایه داری آبی برای اکثریت زحمتکش گرم شود . اگر هم قرار باشد این پارلمانها و دولتها قدمی به نفع مردم بردارند تحت فشار جنبش های اجتماعی و مبارزات توده ای خواهد بود .

آرش کمانگر - ونکوور 20 اکتبر 2015