برای آزادی

از بیمه کارگران ساختمانی چه می‌دانیم؟
لیلا محمودی
ــ تصویب و سپس تعویق اجرای بیمه کارگران ساختمانی در چهارم تیرماه ۱۴۰۲، دقیقا تکرار رویکرد مجلس در سال ۱۳۸۶ است. در آن سال اولین قانون بیمه کارگران ساختمانی در حکومت جمهوری اسلامی تصویب شد اما نه برای اجرا.

بیمه کارگران ساختمانی از دهه ۵۰ تا کنون
تا اواسط دهه ۸۰، مبنای بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی قانون مصوب ۱۳۵۲ بود. این قانون عمدتا بیمه حوادث کار را پوشش می‌داد و بیمه بازنشستگی کارگران ساختمانی را در بر نمی‌گرفت.
نخستین قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی پس از انقلاب ۱۳۵۷، آبان ۱۳۸۶ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
آبان ۱۳۸۶- قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی
مطابق این قانون قرار بود همه کارگران ساختمانی به شرط پرداخت حق بیمه در برابر حوادث و بیماری‌های شغلی، عدم پرداخت دستمزد، از کارفتادگی و فوت بیمه شوند. شرط بازنشستگی نیز داشتن ۶۰ سال سن و یا ۳۵ سال سابقه کار بود.
شورای نگهبان در ۱۶ آبان ۱۳۸۶ مصوبه مجلس را تایید کرد. به این ترتیب مصوبه‌ای که قرار بود بیش از یک میلیون کارگر ساختمانی را تضمین کند زاده شد؛ اما نه برای اجرا. اجرای قانون به دلیل «مشکلات اجرایی» و «بار مالی» دو سال به تعویق افتاد.
سال ۱۳۹۱ - قانون رفع مونع اجرایی بیمه کارگران ساختمانی
سال ۹۱ مجلس رفع موانع اجرایی قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی را تصویب کرد. اما اجرا نشد. تشکل‌های کارگری وابسته به وزارت کار سازمان تامین اجتماعی را متهم کردند که در اجرای این قانون کارشکنی می‌کند. علیرضا محجوب از سرکردگان خانه کارگر تهدید کرد علیه مدیران تامین اجتماعی شکایت خواهد کرد.
اجرای قانون آغاز شد اما نه به صورتی که تصویب شده بود. سازمان تامین اجتماعی استدلال کرد که کارفرمایان و دولت سهم خود را از حق بیمه به این سازمان نپرداخته‌اند و منابع کافی برای پوشش هزینه‌های بیمه این کارگران در اختیار ندارد.
سال ۱۳۹۳- اصلاح ماده پنج قانون
اعتراض کارگران ساختمانی و خواست بیمه کامل و فراگیر کارگران ساختمانی مجلس را واداشت یک بار دیگر در سال ۱۳۹۳ بحث اصلاح منابع تامین بیمه کارگران ساختمانی را در دستور کار قرار دهد. باز نمایندگان مجلس دست به کار شدند. ماده پنج قانون به این شکل تغییر کرد که سهم کارگر همان ۷ درصد و سهم دولت سه درصد باقی ماند و قرار شد، ۱۵ درصد نیز از محل صدور پروانه‌های ساختمانی (به شکل اقساط) پرداخت شود که در صورت عدم پوشش هزینه‌های بیمه، با تصویب هیات وزیران می‌تواند به ۲۰ درصد برسد. این اصلاحیه در ۱۶ دیماه ۱۳۹۳ تصویب شد.
بهمن ۱۴۰۱- ماده ۵ قانون باز تغییر کرد
ماده ۵ قانون بیمه کارگران ساختمانی یک بار دیگر در بهمن ماه ۱۴۰۱ در مجلس تصویب و توسط شورای نگهبان تایید شد. ابراهیم رییسی قانون جدید را برای اجرا ابلاغ کرد.
در اصلاحیه جدید، حق بیمه سهم کارگر ۷درصد و سهم کارفرما ۱ تا ۴ درصد حداقل دستمزد ماهانه همان سال تعیین شد. ادعا شد که این قانون- مشکل بیمه کارگران ساختمانی را حل می‌کند و در یک بازه زمانی همه کارگران ساختمانی دو ساله بیمه خواهند شد.
اردیبهشت ۱۴۰۲ - تصویب دو فوریت اصلاح ماده ۵ قانون
کمیسیون اجتماعی مجلس پس از شنیدن نظرات «کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ذیربط، کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس و دیوان محاسبات»، مجلس به این نتیجه رسید که منابع تعیین شده در مصوبه سه ماه قبل مجلس برای بیمه کارگران ساختمانی کافی نیست. اکثریت نمایندگان مجلس به طرح دو فوریتی اصلاح ماده ۵ قانون کارگران ساختمانی رای دادند.
۴ تیر ۱۴۰۲ - تصویب توقف دو ساله اجرای قانون
نشست علنی مجلس بررسی چند باره ماده ۵ قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی را در دستور کار قرار داد. نتیجه نشست نه اصلاح چند باره ماده ۵ بلکه تصمیم به توقف اجرای قانون ۱۴۰۱ برای دوسال بود. قرار است در دو سال آینده همان قانون مصوب ۹۳ اجرایی شود.